Οταν τα τάµατα γίνονται τέχνη

Ενα κέρινο οµοίωµα βρέφους, στο βάρος του πρώτου παιδιούενός ζευγαριού Ροδιτών, που ευχαριστεί την Παναγία Τσαµπίκα. Πάνινες κούκλεςπου χρησιποποιούνται ως τάµατα στις ισλαµικές χώρες. Η λέξη «ευχαριστώ» χαραγµένη σε πέτρινη πλάκα στη Γαλλία. Πολύχρωµες κορδέλες µε ευχές για καλήυγεία σε αγάλµατα αγίων στο Μεξικό.

Οποια κι αν είναι η θρησκεία τους, οι άνθρωποι στρέφονται µ’ένα κοµµατάκι µετάλλου ή κοσµήµατα στα χέρια για να ζητήσουν αυτό που επιθυµούν από το Θείον. Ετσι, εκατοντάδες είναι «Του κόσµου τα τάµατα» του 20ού αιώνα, έκφραση διαχρονικής πολιτισµικής και λατρευτικής ταυτότητας, που εκτίθενται στην Ελληνοαµερικανική Ενωση από το Κέντρο Ερεύνης τηςΕλληνικής Λαογραφίας της Ακαδηµίας Αθηνών.

Εκτίθεται και µέρος της συλλογής του Νίκου Παπαγεωργίου, ο οποίος ταξίδεψε σε όλο τον κόσµο για να συλλέξει 12.000 τάµατα, καθώς και εκθέµατα από το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος, το Μουσείο Κρεσόφ της Πολωνίας, την 21η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Κέρκυρας. Στην έκθεση περιλαµβάνονται ζωγραφικές δηµιουργίες ελλήνων εικαστικών µε θέµα «Ευχές και θαύµατα».

Στην Ελλάδα, τα τάµατα πέρασαν από το ∆ωδεκάθεο στον χριστιανισµό µε παραλλαγές µόνον στο υλικό κατασκευής τους. «Τα αρχαία µαρµάρινα ή πήλινα αναθήµατα που απεικονίζουν µέλη του ανθρώπινου σώµατος έγιναν στη σύγχρονη εποχή κέρινα οµοιώµατα ή απεικονίσεις τους σε µέταλλο», εξηγεί στα «ΝΕΑ» η επιµελήτρια της έκθεσης Λουίζα Καραπιδάκη, µόνιµη συνεργάτιδα του Κέντρου Λαογραφίας.

Εκτός από προσωπικάαντικείµενα – κοσµήµατα, ρούχα, µαλλιά – και τάµατα µεγαλύτερης οικονοµικής αξίας (π.χ. χρήµατα για ανέγερση εκκλησίας), υπάρχουν και εκείνα πουπαίρνουν άλλες µορφές όπως νηστεία,άναµµα καντηλιού, τα µαύρα ρούχα, προσκύνηµα.

«Σε κάθε περίπτωσητα τάµατα συνιστούν ένα είδος συνοµιλίας µε το υπερφυσικό, µια έκφραση υπακοής και µετάνοιας», λέει η Λουίζα Καραπιδάκη.

INFO 

«Του κόσµου τα τάµατα», στην Ελληνοαµερικανική Ενωση (Μασσαλίας 22, Κολωνάκι)
από 2 έως 22 ∆εκεµβρίου

Για τα τροχαία προσφέρουν αυτοκίνητα

Το τάµα είναι ανάλογο της οικονοµικής κατάστασης αλλά και των προβληµάτων που αντιµετωπίζουν οι πολίτες κάθε χώρας. «Στην Ιταλία παρατηρούµε πιο µεγάλα σε µέγεθος και πλούσια, χαραγµένα σε ασήµι. Στις δυτικές χώρες, επειδή τα τροχαία δυστυχήµατα ήταν συχνά, αφιέρωναν µικροσκοπικά αυτοκίνητα. Στο Μεξικό και το Περού βρίσκουµε µικροσκοπικά ασηµένια τάµατα µε µορφή ζώων, καθώς η οικονοµία τους βασιζόταν στην κτηνοτροφία και τη γεωργία» λέει η Λουίζα Καραπιδάκη. Ζωγραφικά τάµατα από το Μεξικό (Συλλογή του Μουσείου Ελληνικής Συλλογής Νοµπέλ) περιγράφουν µε εικόνες και πλούσια χρώµατα καταστάσεις από τις οποίες κάποιος σώθηκε ως εκ θαύµατος. Μέλισσες που κυνηγούν παιδιά αλλά δεν τα τσιµπούν... Ενας άνδρας που πέφτει από το άλογο χωρίς να χτυπήσει... Ζώα στην αυλή που γλιτώνουν από το στόµα του λύκου – είναι µερικές από τις ζωγραφικές ιστορίες - τάµατα.

  ∆άφνη Κοντοδήµα