Τον περασμένο Μάιο, στα 55 του, ο Τζον Χάτον, πρώην υπουργός Αμυνας των Εργατικών στη Βρετανία, βγήκε στη σύνταξη. Εβαλε στην τσέπη εφάπαξ ογδόντα χιλιάδες ευρώ και εισπράττει άλλα 4,5 χιλιάδες ως σύνταξη.

Πέντε μήνες μετά τη συνταξιοδότησή του, ο λόρδος Χάτον -όπως τον αποκαλούν τώρα- υπέβαλε προτάσεις για την αναθεώρηση του συνταξιοδοτικού στην αρμόδια επιτροπή της σημερινής κυβέρνησης, υποδεικνύοντας (για όλους τους άλλους) περικοπές στις συντάξεις και αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης.

Μείωση συντάξεων

Σήμερα, η βρετανική κυβέρνηση, διαχειριζόμενη το έλλειμμα των 122 δισεκατομμυρίων ευρώ -το μεγαλύτερο έλλειμμα ευρωπαϊκής χώρας μετά την Ιρλανδία, «υποχρεώθηκε» να αυξήσει το όριο ηλικίας από τα 65 στα 66, να μειώσει συντάξεις, επιδόματα και άλλες δαπάνες, και συνολικά να πάρει μέτρα λιτότητας χωρίς προηγούμενο. Στη Βρετανία, λοιπόν, η εργατική τάξη μπορεί να οργιστεί ελεύθερα: πέρα από το 2% των Βρετανών που ανήκουν στη «αργόσχολη τάξη» των πλουσίων, αυτοί που πλήττονται από τα μέτρα είναι «οι εργαζόμενοι, οι φτωχοί και οι ασθενείς» όπως έσπευσε να επισημάνει το λονδρέζικο Ινστιτούτο Δημοσιονομικών Μελετών.

Ομως, οι Βρετανοί δεν οργίστηκαν όσο έπρεπε. Μόνο 2.000 διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν έξω από τη Βουλή μία μέρα μετά την ανακοίνωση των πρωτόγνωρων μέτρων, σε μια επίσης πρωτόγνωρη αδυναμία των εργατικών συνδικάτων να οργανώσουν ακόμη και μια πολιτικά ορθή πράξη διαμαρτυρίας. Το εντυπωσιακό είναι ότι αυτή η αφλογιστία της εργατικής τάξης δεν αποτελεί βρετανικό σύμπτωμα, αλλά πανευρωπαϊκό.

Παρά το γεγονός ότι όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις -συντηρητικής ή σοσιαλιστικής απόχρωσης- επιβάλλουν αυστηρότατα μέτρα λιτότητας συρρικνώνοντας εγκληματικά το «κράτος πρόνοιας», οι λαοί τηρούν στάση αναμονής. Κι όσο φυσικό είναι να μην αλλάζουν οι αντικοινωνικές πολιτικές με εκλογές και κοινοβουλευτικούς διαξιφισμούς, άλλο τόσο παράδοξο είναι να αποδεικνύονται αναποτελεσματικές οι συνδικαλιστικές δυνάμεις, τη στιγμή που η οικονομική κρίση έχει αποδείξει (σε βάρος εκατοντάδων εκατομμυρίων εργαζομένων), την ανικανότητα της καπιταλιστικής διαχείρισης να ικανοποιήσει τις βασικές ανάγκες της κοινωνίας. Ακόμη και οι ίδιες οι κυβερνήσεις αναγνωρίζουν το εύφορο έδαφος για κοινωνικούς αγώνες, εκτιμώντας ότι το 2011 θα είναι annus horribilis για την κοινωνική συνοχή (το άλλο όνομα της πολιτικής σταθερότητας). Μια... αισιοδοξία που μέχρι στιγμής δεν δικαιώνεται.

Εξαίρεση στην εικόνα της υποτονικότητας αποτελεί η γαλλική περίπτωση. Με πλούσια παράδοση στο πεδίο των κοινωνικών εξεγέρσεων, η γαλλική κοινωνία αντιδρά δυναμικά με διαδηλώσεις, καταλήψεις, απεργίες - συχνά εκτός συνδικαλιστικών ελέγχων. Κι όλα αυτά για την αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης από τα 60 στα 62 -μέτρο που συγκριτικά με όσα επιβάλλονται στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι λίγο για τόση φασαρία. Στον αντίποδα, η γερμανική σιωπή. Μετά τις διαδηλώσεις του περασμένου Ιουνίου, όταν ανακοινώθηκαν τα αυστηρότερα μέτρα λιτότητας εδώ και 50 χρόνια, η Γερμανία δεν ακούγεται. Μόνο κάποιες τρίωρες κυλιόμενες στάσεις εργασίας των σιδηροδρόμων, κι αυτό σε τοπικό επίπεδο, αναστατώνουν την κανονικότητα εκεί.

Στην υπόλοιπη Ευρώπη; Τυπικές κινητοποιήσεις, και συνδικάτα που υπόσχονται νέες βόλτες στους δρόμους... με το νέο έτος. Στην Ιταλία του φθίνοντος μπερλουσκονισμού, τα μέτρα λιτότητας και η αύξηση της ανεργίας έφεραν στους δρόμους χιλιάδες διαδηλωτές αρχικά το καλοκαίρι και μετά στα μέσα Οκτωβρίου, ενώ τώρα το εργατικό κίνημα εμφανίζεται διχασμένο και πολύχρωμο -οι διαδηλώσεις των «μοβ» (των αντι-μπερλουσκονικών) κλέβουν την παράσταση, αποδεικνύοντας ότι η πολιτική κρίση επισκιάζει την οικονομική. Ακόμη και στην Ισπανία που έκανε την πρώτη γενική απεργία της εδώ και οκτώ χρόνια στις 29 Σεπτεμβρίου -ανήμερα της πανευρωπαϊκής διαδήλωσης κατά των μέτρων λιτότητας- η αγωνιστική διάθεση «εκδηλώθηκε μόνο από μειοψηφίες». Οσο για την Πορτογαλία, που χτυπήθηκε από τα μέτρα λιτότητας τον περασμένο Μάιο και θα ξαναχτυπηθεί σύντομα με νέο πακέτο μέτρων, οι διαδηλώσεις -μερικές μεγάλες- γίνονται σποραδικά, και η CGTP, η μεγαλύτερη συνδικαλιστική ομοσπονδία της χώρας, ανήγγειλε γενική απεργία για τις 24 Νοεμβρίου.

Πρώτη αντίδραση

Αθροιστικά, οι κινητοποιήσεις είναι πολλές και συχνές. Μερικές (όπως οι γαλλικές) δίνουν την αίσθηση ότι η εργατική τάξη πήγε στα οδοφράγματα με άγριες προθέσεις. Ετσι, τα ευρωπαϊκά κοινοβουλευτικά αριστερά κόμματα θριαμβολογούν ότι πρόκειται για μια νέα εποχή ορμητικών ταξικών αγώνων.

Πέρα από το θέαμα όμως, υπάρχουν και τα πολιτικά συμπεράσματα. Κι αυτά συγκλίνουν στην άποψη ότι τα συνδικάτα αδυνατούν ή απλώς δεν θέλουν να κινητοποιήσουν τις μάζες. Δικαιολογημένα, η ευρωπαϊκή εξωκοινοβουλευτική αριστερά θέτει ζήτημα νέας επαναστατικής ηγεσίας που θα καθοδηγήσει τις πικραμένες μάζες στα οδοφράγματα και στη νίκη. Δίπλα της, οι αντιεξουσιαστικοί κύκλοι συνεισφέρουν στο θέαμα που βοηθά τις μάζες να καταλάβουν ότι κάτι καίγεται, κι αυτό δεν είναι άλλο από το μέλλον τους.

Το γεγονός παραμένει ότι οι κινητοποιήσεις δεν είναι αυτές που θα έπρεπε, για μια τόσο ανελέητη και καταστροφική επιδρομή κατά της κοινωνίας. Οσοι δεν το πιστεύουν, ας ρίξουν μια ματιά στα εθνικά κοινοβούλια, που παρά τη γενικευμένη δυσφορία των λαών τους, δεν κολλάνε σε τίποτε.

 ΑΧΙΛΛΕΑ ΦΑΚΑΤΣΕΛΗ