Μέτρα λιτότητας ή κίνητρα για την αύξηση της ζήτησης; Η συζήτηση έχει φουντώσει και στις δύο όχθες του Ατλαντικού, η διάκριση µεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς έρχεται και πάλι στο προσκήνιο.

«Ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι κύµα λιτότητας σαρώνει την Ευρώπη, απειλώντας να φτάσει και στις ακτές της Αµερικής. Με τόσες χώρες να µειώνουν πρόωρα τις δαπάνες τους, η διεθνής ζήτηση θα µειωθεί και η ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί, κάτι που µπορεί να προκαλέσει νέα ύφεση». Αυτά γράφει ο αµερικανός οικονοµολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς στη νέα έκδοση του βιβλίου του «Ελεύθερη πτώση», που κυκλοφόρησε αυτό τον µήνα. Ζοφερές προβλέψεις κάνει και ο χρηµατιστής Τζορτζ Σόρος. Ο καλύτερος τρόπος να οδηγηθεί η οικονοµία σε µόνιµη καθίζηση είναι η λεγόµενη «δηµοσιονοµική πειθαρχία», τόνισε κατά τη διάρκεια συζήτησης που έγινε πρόσφατα– µε τη συµµετοχή και του Στίγκλιτς – στο Πανεπιστήµιο Κολούµπια, µε θέµα τις νέες µορφές του καπιταλισµού. «Επιτέλους, σταµατήστε να προσκυνάτε τη µείωση του χρέους!».

Η τελευταία φορά που οι Αµερικανοί γνώρισαν τη µαζική ανεργία ήταν τη δεκαετία του ‘30. Από τότε, αποφάσισαν πως δεν θα επιτρέψουν την επιστροφή αυτής της µάστιγας. Η τελευταία φορά που οι Ευρωπαίοι εφήρµοσαν τολµηρά προγράµµατα ανάκαµψης ήταν το 1981.

Από τότε, αποφάσισαν πως ο βασικός εχθρός είναι ο πληθωρισµός. Οι δύο αυτές σχολές συνυπήρξαν τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά µε το ξέσπασµα της χρηµατοπιστωτικής κρίσης τέθηκαν σε αντιπαράθεση. Το αστείο – ή το τραγικό – είναι ότι στην πραγµατικότητα το σηµερινό πλαίσιο της οικονοµικής πολιτικής της Ευρώπης στηρίζεται στις απόψεις που εξέφρασε το 1946 ο (αµερικανός) Μίλτον Φρίντµαν – και τις οποίες απέρριψε τη δεκαετία του ‘70 η αµερικανική Γερουσία...

Σύµφωνα µε τον οικονοµολόγο Ζαν-Πολ Φιτουσί, πρόεδρο του γαλλικού Παρατηρητηρίου οικονοµικών συγκυριών, η έλλειψη δυναµισµού της Ευρωπαϊκής Ενωσης οφείλεται ακριβώς στην αποδοχή ότι η µαζική ανεργία είναι αναπόφευκτη. Ενας πληθυσµός που φοβάται δεν παίρνει ρίσκα. Ενας άνθρωπος που έχει ακόµη σήµερα δουλειά φοβάται τόσο πολύ µη την χάσει ώστε αρνείται να βγει από την πεπατηµένη. Η καινοτοµία προϋποθέτει ένα βαθµό αυθάδειας, µια ελευθερία απέναντι στην ιεραρχία. Υπάρχει όµως κάτι ακόµη, λέει ο Φιτουσί στο περιοδικό «Μαριάν». Η εφαρµογή µέτρων λιτότητας στη σηµερινή συγκυρία σηµαίνει ότι η Ευρώπη στηρίζεται στον υπόλοιπο κόσµο για να βγει από την κρίση. Μειώνοντας τις εξαγωγές της και επιδιώκοντας να γίνει πλεονασµατική, θέλει να αναγκάσει τους άλλους να έχουν εξωτερικά ελλείµµατα. Περίεργη λογική, είναι αλήθεια: στο εσωτερικό να συναινείς µε την αύξηση της ανεργίας και στο εξωτερικό να βλάπτεις σκοπίµως τους άλλους… Και η αποθέωση της υποκρισίας: οι Ρεπουµπλικανοί, που µέχρι πρόσφατα είτε αγνοούσαν την Ευρώπη είτε την αντιµετώπιζαν ως µίασµα, πιέζουν τώρα τον πρόεδρο Οµπάµα να ακολουθήσει το παράδειγµά της και να επιβάλει αυστηρή λιτότητα!

Του Μιχάλη Μητσού