Σύμφωνα με τα υπάρχοντα αρχεία, τα τελευταία διακόσια χρόνια κανείς δεν μιλάει σίνεκοκ ή ανκετσάουγκ, τις γλώσσες των ινδιάνικων φυλών του Λονγκ Αϊλαντ της Νέας Υορκης. Πρόσφατα το Πανεπιστήμιο Στόνι Μπρούκ και δύο από τις εθνότητες των Ινδιάνων εγκαινίασαν ένα κοινό πρόγραμμα αναβίωσης αυτών των εξαφανισμένων γλωσσών, βασιζόμενες σε παλαια γραπτά ντοκουμέντα, όπως ένα λεξιλόγιο που είχε καταγράψει ο Τόμας Τζέφερσον κατά την επίσκεψή του στην περιοχή το 1791.

Σύμφωνα με εκπροσώπους των φυλών και του Πανεπιστημίου Στόνι Μπρουκ στο Σαουθάμπτον, στόχος του προγράμματος είναι η αναβίωση των γλωσσών, η εκμάθηση και χρήση τους από τα μέλη των φυλών.

«Όταν τα παιδιά μας μελετούν τη δική τους γλώσσα και κουλτούρα, αποδίδουν καλύτερα στις ακαδημαϊκές τους δραστηριότητες», τονίζει ο αρχηγός Χάρι Γουάλας. «Αποκτούν ισχυρά θεμέλια, πάνω στα οποία μπορούν να βασιστούν στο μέλλον».

Η προσπάθεια στο λονγκ Αϊλαντ ανήκει σε μια ευρύτερη σειρά προγραμμάτων αναβίωσης γλωσσών που πραγματοποιούνται τα τελευταία χρόνια από τους Ινδιάνουςτης Αμερικής. Για πολλές φυλές η γλώσσα αποτελεί ένα είδος πολιτισμικής κόλλας, η οποία διατηρεί μια κοινότητα ενωμένη. Ο Μπρους Κόουλ, πρώην πρόεδρος του Εθνικού Κληροδοτήματος Ανθρωπιστικών Μελετών, το οποίο χρηματοδοτεί τα προγράμματα διάσωσης των γλωσσών, αποκαλεί τη γλώσσα «το DNA ενός πολιτισμού».

Οι πιθανότητες αποτυχίας είναι υπερβολικά πολλές, δεδομένου του μικρού αριθμού πιθανών χρηστών της γλώσσας, αλλά και της δυσκολίας προσέλκυσης της νέας γενιάς ώστε να συμμετάσχει στο πρόγραμμα,

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Γηγενών Γλωσσών, από τις 300 και πλέον γηγενείς γλώσσες που υπήρχαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, μόνο 175 μιλιούνται σήμερα. Ο συγκεκριμένος μη κερδοσκοπικός οργανισμός υπολογίζει ότι χωρίς τις προσπάθειες αναβίωσης, μέχρι το 2050 δεν θα μιλιούνται πάνω από 20.

Η φυλή Ανκετσάουγκ έχει 400 καταγεγραμμένα μέλη και διατηρεί έναν καταυλισμό 21 εκταρίων στο Μάστικ. Οι Σίνεκοκ έχουν περίπου 1,300 καταγεγραμμένα μέλη και διατηρούν καταυλισμό δίπλα στο Σαουθάμπτον.

Την ακαδημαϊκή επίβλεψη του προγράμματος έχει ο Ρόμπερτ Ν. Χόμπερμαν, πρόεδρος του τμήματος Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Στόουνι Μπρουκ.

Τα σίνεκοκ και τα ανκετσάουγκ ανήκουν στην ευρύτερη οικογένεια γλωσσών αλγκονκίαν. Ορισμένες από τις γλώσσες αυτής της οικογένειας διαθέτουν λεξικά και ανθρώπους που τις μιλούν ως μητρική γλώσσα, τονίζει ο κ. Χόμπερμαν. Από εκεί η ομάδα του μπορεί να αντλήσει χαμένες λέξεις και γραμματικές δομές.

Η διαδικασία αναβίωσης μιας γλώσσας αποτελείται από δύο στάδια, εξηγεί ο καθηγητής. «Πρώτα πρώτα», τονίζει, «πρέπει να φανταστούμε πώς έμοιαζε αυτή η γλώσσα», μέσα από την προφορική παράδοση προσευχών, χαιρετισμών, παροιμιών αλλά και από λεξιλόγια σαν αυτό που είχε δημιουργησει ο Τζέφερσον. «Κατόπιν θα εντρυφήσουμε σε γλώσσες που είναι καλύτερα τεκμηριωμένες μέσω του γραπτού λόγου, θα συγκρίνουμε τα σύντομα λεξιλόγια για να ανακαλύψουμε τις διαφορές και τις αντιστοιχίες που υπάρχουν και θα χρησιμοποιήσουμε όλη αυτή τη γνώση για να αναδομήσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα τις γλώσσες του Λονγκ Αϊλαντ».

«Όταν αποκτήσουμε μια ιδέα του πώς θα έπρεπε να ακούγεται μια γλώσσα, ποιο είναι το λεξιλόγιο και η δομή της, τότε θα τη διδάξουμε στα μέλη της κοινότητας», αναφέρει ο κ. Χόμπερμαν.

Παρότι μπορεί να φαίνεται αδύνατο να αναβιώσει κανείς τον ήχο μιας νεκρής γλώσσας, ο κ. Χόμπερμαν αναφέρει ότι η διαδικασία αυτή υποβοηθήθηκε σημαντικά επειδή τα λεξικά είχαν μεταγραφεί στα αγγλικά

«Αν μας άκουγε κάποιος που έζησε 200 χρόνια πριν θα έβρισκε άραγε παράξενη την προσφορά μας;», αναρωτιέται ο κ. Χόμπερμαν. «Σίγουρα. Θα μας καταλάβαινε όμως; Το ελπίζω».

 Patricia Cohen