Η πτώση της Σαϊγκόν στις 30/4/75 σήμανε την οριστική αποχώρηση των ηττημένων Αμερικανών από το Βιετνάμ, υπό τα πυρά των νικητών κομμουνιστών Βιετκόνγκ. Το τελευταίο αμερικανικό ελικόπτερο τύπου Σικόρσκι απογειώθηκε άρον άρον τη μέρα εκείνη από την οροφή της αμερικανικής πρεσβείας στην πόλη ρίχνοντας την αυλαία ανός από τους πιο βρόμικους πολέμους του 20ού αιώνα. Με αφορμή την 35 επέτειο της πτώσης της Σαϊγκόν (μετονομάστηκε σε Ho Chi Minch City το ’76) μιλήσαμε με τον ιστορικό Γκάμπριελ Κόλκο. Πρώην αμερικανός και νυν καναδός υπήκοος, ο Κόλκο έχει μελετήσει για περισσότερα από σαράντα χρόνια την αμερικανική γεωστρατηγική πολιτική και έχει γράψει σειρά βιβλίων που αναλύουν σε βάθος εναν πόλεμο που άφησε τις πιο βαθιές πληγές στο συλλογικό υποσυνείδητο των ΗΠΑ.

Ποιος ήταν ο κύριος λόγος που οδήγησε τις ΗΠΑ στον μακροχρόνιο πόλεμο με το Βιετνάμ;

«Η αντίληψη της υπερδύναμης που είχαν οι αμερικανοί ιθύνοντες για τη χώρα τους. Από τη στιγμή που οι ΗΠΑ ενέδωσαν στον πόλεμο στο Βιετνάμ, αυτομάτως είχαν και την πεποίθηση ότι έπρεπε να επικρατήσουν πάση θυσία σ’αυτόν. Οι άνθρωποι που χαραξαν τη στρατηγική του πολέμου ήταν η αφρόκρεμα του Χάρβαρντ. Εγώ τότε ήμουν ενας μεταπτυχιακός φοιτητής του πανεπιστημίου, στο οποίο έχει φοιτήσει και ο Ομπάμα.

Οι άνθρωποι αυτοί πίστευαν και πιστευουν ακόμη, ότι δεν είναι δυνατόν να κάνουν λάθη. Έχουν τυφλή εμπιστοσύνη στην κρίση τους, νομίζουν ότι είναι πεφωτισμένοι των πεφωτισμένων. Έχοντας αυτήν τη νοοτροπία έπαιρναν αποφάσεις για τον πόλεμο χωρίς να λαμβάνουν καθόλου υπόψη τους τη γνώμη όσων είχαν ζήσει και γνώριζαν εκ τωμ εσω την κουλτούρα της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που απάντησε μέλος της κλίκας αυτής σε έναν αμερικανό ιστορικό όταν ο τελευταίος του είπε ότι ερευνά σε βάθος τη βιετναμέζικη κοινωνία: ‘Τα δευτεροκλασάτα μυαλά ασχολούνται με δευτεροκλασάτες χώρες’. Επί πλέον οι ΗΠΑ κυνηγούσαν απεγνωσμένα εκείνη την περίοδο μια στρατιωτική επιτυχία που θα αντιστάθμιζε τις στρατιωτικές τους αποτυχίες στην Κορέα και την Κούβα».

Οι σφαγές των βιετναμέζων αγροτών από τους Αμερικανούς, καθώς και η μετέπειτα εξαναγκαστική μετανάστευση των πρώτων στις πολεις ήταν παρενέργεια του πολέμου ή μέρος ενός σχεδίου;

«Εκείνη την περίοδο υπήρχε μια πολύ δημοφιλείς θεωρία στους κύκλους του Χάρβαρντ που έκανε λόγο για την αναγκαστική αστικοποίηση των Βιετναμέζων και υιοθετήθηκε στην πράξη από το αμερικανικό στρατό. Εμπνευστής της ήταν ο καθηγητής Σάμιουελ Χάντινγκτον. Πίστευαν ότι για να λύσουν το πρόβλημα των Βιετκόνγκ θα χρειαζόταν απλώς να μετακινήσουν τους επαρχιώτες στις πόλεις όπου θα μπορούσαν να τους ελέγχουν πιο αποτελεσματικά. Όταν όμως αυτοί οι άνθρωποι έφτασαν στη Σαϊγκόν ζούσαν σαν παρίες. Ήταν άνεργοι, άστεγοι και το κοινωνικό σύστημα της πόλης τους απογοήτευσε εντελώς. Δεν πίστευαν ούτε στους κομμουνιστές ούτε στο καθεστώς της κυβέρνησης της Σαϊγκόν. Πάλευαν για να επιβιώσουν. Όσοι κατατάχθηκαν στο στρατό του Νότιου Βιετνάμ, το έκαναν για να έχουν κάτι να φάνε».

Γιατί, όπως έχετε γράψει «η πτώση της Σαϊγκόν ήταν κάτι που εξέπληξε τόσο τους αμερικανούς όσο και τους βιετναμέζους κομμουνιστές»;

Στο Νότιο Βιετνάμ επικρατούσε πάντα μεγάλη διαφθορά από τη στιγμή που οι ΗΠΑ συνέβαλαν στην αυθαίρετη ίδρυσυ του το 1955. Στη Σαιγκόν, π.χ. το δημοψήφισμα για το μέλλον της χώρας τον Οκτώβριο του 1955 έδωσε ένα ποσοστό 133% στον πρωθυπουργό Ngo Dinh Diem! Ημουν στο Νότιο Βιετνάμ το 1973, τον Απρίλιο του 1975 και τις τέσσερεις τελευταίες μέρες του πολέμου. Το 1973 ήμουν σύμβουλος των κομμουνιστών του Βόρειου Βιετνάμ, όταν με ρώτησαν ποια πίστευα ότι θα ήταν η έκβαση του πολέμου τους απάντησα ότι ο πόλεμος θα τελειώσει μέσα στην επόμενη διετία. Νόμιζαν ότι είμαι τρελος. Υπολόγιζαν ότι θα κρατούσε για άλλα δέκα χρόνια. Βλέπετε τόσο οι Αμερικανοί όσο και οι κομμουνιστές είχαν την ίδια μυωπία σε ό,τι αφορά τη φύση του πολέμου. Δεν καταλάβαιναν πως αυτά που συμβαίνουν στο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό μέρος μιας σύρραξης έχουν πολύ μεγαλύτερη σημασία από όσα συμβαίνουν στο πεδίο της μάχης.

Οι κομμουνιστές δεν είχαν κατανοήσει το μέγεθος της διαφθοράς του Νότιου Βιετναμ και το πόσο αδύναμο ήταν. Σκεφτείτε ότι κάποιος μπορούσε να είναι στρατηγός στο Ν. Βιετνάμ χωρίς να έχει ιδέα περί στρατιωτικών ζητημάτων. Αρκούσε μόνο να είναι πιστός στον πρόεδρο Thieu. Το σύστημα των πελατειακών σχέσεων επικρατούσε παντού. Καθοριστική όμως ήταν και η πετρελαϊκή κρίση του 1973. Και τα δύο καθεστώτα ήταν εκπαιδευμένα σε έναν πόλεμο με μηχανοκίνητα μέσα που στηριζόταν εξ ολοκλήρου στο πετρέλαιο. Όταν οι τιμές αυξήθηκαν απόλυτα το ’73, δεν μπορούσαν να πληρώνουν πλέον το πετρέλαιο και ο στρατός στη Σαϊγκόν άρπαζε την παραγωγή των χωρικών για να θρέψει τους στρατιώτες και τις οικογένειες τους-κάτι που αποξένωσε ακόμα περισσότερο τους Βιετναμέζους αγρότες από την κυβέρνηση τους. Όταν στο ραδιόφωνο ανακοινώθηκε ότι ‘Ο πόλεμος τελείωσε’, ένα μέλος των κομμουνιστών αξιωματούχων μου είπε: ‘Δεν μπορώ να καταλάβω πώς νικήσαμε. Κάναμε στα πάντα λάθος!’ Δεν είχε καταλάβει ότι το καθεστώς του Thieu δεν ήταν για τους κατοικους της Σαϊγκον μια εναλλακτική λύση σε σχεση με τους κομμουνιστές».

Μετά το τέλος του πολέμου επισκεφθήκατε τη Σαϊγκον. Η ζωή των κατοίκων της βελτιώθηκε με το νέο κομμουνιστικό καθεστώς;

«Επικρατούσε απογοήτευση. Οι άνθρωποι της πόλης αλλά και της χώρας πίστευαν ότι θα υπάρξουν βαθιές κοινωνικές αλλαγές, ότι οι κομμουνιστές πίστευαν όσα έλεγαν. Όμως οι κομμουνσιτές δεν πίστευαν σ’αυτά που υπόσχονταν. Δεν έφτιαξαν μια νές κοινωνία όπου όλοι θα ήταν ίσοι. Φρόντισαν απλώς να βολέψουν τα μέλη του κόμματος και τα παιδιά τους που φοιτούσαν στα καλύτερα σχολεία, ενώ αυτά των κομμουνιστών αξιωματούχων δεν στέλνονταν στα πεδία των μαχών. Ήταν και είναι λοιπόν μια ελίτ που απέκλειε και αποκλείει κοινωνικά από τον κύκλο της και τα συμφεροντά της την πλειονότητα του λαού. Πάντα υπήρχε στο κομμουνιστικό σύστημα ένα δίκτυο βολέματος των κολλητών, των μελών του κόμματος. Βλέπετε παρ’όλη την ιδεολογία τους, ο θεσμός της οικογένειας είναι πολύ σημαντικός σ’αυτήν τη χώρα που διέπεται από ισχυρές αξίες και παραδόσεις. Οι άνθρωποι που υπέφεραν τα περισσότερα έλαβαν τα λιγότερα από το νέο ελιτιστικό καθεστώς. Όπως αναφέρω και στο βιβλίο μου ‘Βιετνάμ: Η ανατομία ενός πολέμου’, ο πόλεμος αυτός τελείωσε με την ήττα όλως όσοι πάλεψαν σ’αυτόν και είναι μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες της σύγχρονης ιστορίας».

Ήταν συνεπώς οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις που επέβαλε το καθεστώς αυτό (υπό την καθοδήγηση του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας μετά το 1986) πολύ πιο αποτελεσματικές από τις αμερικανικές βόμβες όσον αφορά τη δραματική αλλαγή προς το χειρότερο του πολιτικο-οικονομικού συστήματος της χώρας;

«Είναι τραγική ειρωνεία ότι, κατα κάποιον τρόπο, τελικά οι Αμερικανοί κέρδισαν τον πόλεμο αυτόν, έστω και αν ηττήθηκαν στρατιωτικά, Ήταν οι νικητές στην τελική μάχη στα χαρακώματα της οικονομίας του Βιετνάμ. Και το αποτέλεσμα του κομμουνισμού στο Βιετνάμ εκπλήρωσε τις προσδοκίες του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Σκεφτείτε ότι η Παγκόσμια Τράπεζα θεωρεί το Βιετνάμ πρότυπο για μια χώρα που θέλει να μεταρρυθμίσει την οικονομία της! Σήμερα η χώρα παρέχει πάμφθηνα εργατικά χέρια, δίχως εργασιακά διακιώματα, στις ξένες πολυεθνικές που κατασκευάζουν εκεί παπούτσια, ρούχα , ηλεκτρονικά. Θυμάμαι τα διορατικά λόγια τους βιετναμέζου οικονομολόγου στο Ινστιτούο Κοινωνικών Σπουδών, Tran Phuong. Το ΄72 μου είχε πεί κάτι που με σοκάρισε: Όταν τελειώσει αυτός ο πόλεμος, οι δυτικές πολυεθνικές θα έρθουν εδώ, γιατί έχουμε καλό και φτηνό εργατικό δυναμικό’. Δυστυχώς είχε δίκιο. Αυτό συμβαίνει τώρα στη χώρα».

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι λόγω των συγκεκριμένων οικονομικών μεταρρυθμίσεων το ποσοστό των Βοετναμέζων που ζούσαν κάτω από το όριο της φτώχειας έπεσε (από το 60% που ήταν το’93) στο 20% το 2004. Συμφωνείτε;

«Αυτό είναι σωστό αλλά δεν πρέπει να ξεχνάτε τι ακριβώς δείχνουν αυτοί οι αριθμοί. Παρόλο που η φτώχεια μειώθηκε στο Βιετνάμ, οι ανισότητες μεταξύ των κατώτερων και των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων αυξήθηκαν απότομα. Ενώ το γεγονός ότι ένα μεγάλο κομμάτι του αγροτικού πληθυσμού μετακινήθηκε στις πόλεις, για να δουλέψει με πολύ χαμηλά ημερομίσθια σε εργοστάσια, βοήθησε τα ποσοστά που παρουσίασε η έρευνα αυτη. Την περίοδο του πολέμου οι χωρικοί αποτελούσαν τα ¾ του πληθυσμού. Σήμερα είναι το 50%».

Ένα βιετναμέζικο ανέκδοτο λέει «Τι κατάφερε να πετύχει η βιετναμέζικη κυβέρνηση, που δεν το πέτυχε η Αμερική στη χώρα; Να νικήσει τον βιετναμέζικο λαό...»Ισχύει;

«Ναι. Η βιετναμέζικη ελί έχει κερδίσει αστρονομικά ποσά λόγω του ότι η χώρα διαθέτει φτηνά εργατικά χέρια. Η πορνεία είναι πολύ διαδεδομένη και υποστηρίζεται από το κρατος ενώ η αστυνομία είναι βαθιά μπλεγμένη στο κύκλωμα αυτό».

Εσείς πώς αισθάνεστε όταν βλέπετε μεγάλες αμερικανικές πολυεθνικές εταιρείες, που στήριζαν τον αμερικανικό στρατό στη διάρκεια του πολέμου, όπως ηBoeing ή η Bell, να επιστρέφουν ως νικητές-επενδυτές στο Βιετνάμ του 2010;

«Θλίβομαι και το ίδιο νιώθουν πολλοί απλοί βιετναμέζοι κομμουνιστές που πάλεψαν για κάτι καλύτερο. Όμως αρκετοί άλλοι ωφελήθηκαν από το νέο σύστημα. Γιατί το να είναι κάποιος κομμουνιστής στο Βιετνά, είναι το κλειδί που ανοίγει την πόρτα στη δύναμη, την επιρροή, το χρήμα και προς το ανώτερο στρώμα της κοινωνίας».

Πιστεύετε ότι η αμερικανική ηγεσία, από το Βιετνάμ ώς το Αφγανισταν και το Ιράκ σήμερα, επαναλαμβάνει συνεχώς τα ίδια λάθη στον τρόπο που ασκεί τη γεωστρατηγική της πολιτικής διεθνώς, παίρνοντας ολέθριες αποφάσεις και αγνοώντας τις απόψεις ανθρώπων που γνωρίζουν εκ των έσω τις χώρες αυτές;

«Συμφωνώ με τον ντέιβιντ Χάλμπερσταμ, ο οποίος ανέφερε ότι η αμερικανική ηγεσία ήθελε στο Βιετνάμ να επιδείξει με υπεροψία την ακαδημαΙκή υπεροχή της και έλαβε τις πιο σημαντικές αποφάσεις της χωρίς καν να ακούσει τη γνώμη όσων γνώριζαν σε βάθος την ιστορία της περιοχής. Ο επικεφαλής των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών στο Βιετναμ έγραψε στα απομημονεύματα του: ‘Λέγαμε στους ανθρώπους αυτούς τι συνέβαινε εκεί και δεν μας άκουγαν καθόλου’. Το ίδιο συμβαίνει στις μέρες μας στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν. Στο Ιράκ, ας πούμε οι Αμερικανοί δεν έλαβαν υπόψη τους ότι ενας στρατός που στηρίζεται σε ψηφιακά συστηματα δεν μπορεί να λειτουργήσει εαν η άμμος της ερήμου μπει σ’αυτά. Συνέβη πολλές φορες παραλύοντας τα στρατεύματα! Ο Ομπάμα πιστεύει ότι μπορεί να νικήσει τον πόλεμο στο Ιράκ κλιμακώνοντας τον. Δεν υπάρχει όμως, καμία πιθανότητα οι ΗΠΑ να νικήσουν στο Ιρακ ή στο Αφγανιστάν. Η ιστορία, απλώς θα επαναληφθεί δίνοντας μας δύο νέα Βιετνά,...»

Οι σημερινοί πόλεμοι στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ σηματοδοτούν μια νέα περίοδο στην αμερικανική γεωστρατηγικής πολιτική;Ποιές είναι οι διαφορές τους μ’αυτόν του Βιετνάμ;

«Οι πόλεμοι των ΗΠΑ ήταν πάντοτε πανάκριβοι χρησιμοποιούσαν όπλα τελευταίας τεχνολογίας και εμπνέονταν από τον ‘μπαμπούλα’ ενός μεγάλου εχθρού σαν την ΕΣΣΔ. Πλέον έχουν ένα όλο και μεγαλύτερο κοινωνικο-οικονομικό κόστος και είναι παρατεταμένοι. Αυτοί οι παράγοντες παίζουν αποφασιστικό ρόλο σήμερα στο Ιρακ και στο Αφγανιστάν όπως παλιότερα στο Βιετνάμ,και αποτελούν μεγάλο πολιτικό βάρος για την Ουάσινγκτον. Αυτό αντικατοπτρίζει τα όρια και τα τρωτά σημεία της αμερικανικής δύναμης. Ο πόλεμος της Κορέας δημιούργησε το πρώτο προηγούμενο στο θέμα αυτό. Έπειτα απ’αυτόν οι αμερικανοί στρατηγοί ορκίστηκαν όρι δεν θα ξανακάνουν πόλεμο ξηράς στην Ασία. Στο Βιετνάμ αποδείχτηκε και πάλι ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν να κερδίσουν έναν τέτοιο πόλεμο. Στρατιωτικά μιλώντας, οι ΗΠΑ ήταν πάντοτε ευάλωτες, όχι μόνο μετά την 11^η Σεπτεμβρίου, ακριβώς γιατί οι εχθροί τους ήταν πρωτίστως φτωχοί και αυτό τους ανάγκαζς να φτάσουν στα όρια της δύναμης τους, πολεμώντας τον αμερικανό Γολιάθ».

Παρά τα επαναλαμβανόμενα «λάθη» της αμερικανικής ηγεσίας, στους πολέμους (Βιετνάμ, Ιράκ) στους οποίους αναμειγνύεται η αμερικανική οικονομία πάντα επωφελείται.

«Αυτό είναι αλήθεια. Η τακτική αυτή είναι ένας στρατιωτικός κεϊνσιανισμός και αποτελεί πολιτική των ΗΠΑ από το 1968. Τότε στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας ο Paul Nitze παρουσίαςσε μια εξαιρετικά σημαντική μελέτη για τις στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ οι οποίες εγκρίνονται πάντα χωρίς δεύτερη σκέψη από το Κονγκρέσο. Δηλαδή, δίνουν συνεχώς χρήματα στο Πεντάγωνο, αδιαφορώντας για το συστημα υγείας και το κράτος πρόνοιας της χώρας, γιατί το βλέπουν ως έναν τρόπο απρόδκοπτης λειτουργίας της αμερικανικής οικονομίας. Ο πόλεμος, λοιπόν στο Βιετναμ ήταν πολύ σημαντικός για την αμερικανική οικονομία, όπως και οι πόλεμοι στο Ιράκ και το Αφγανιστάν σήμερα».

Οι ΗΠΑ πώς διαχειρίστηκαν την ηττα τους στο Βιετνάμ;

«Οι αμερικανοι στρατηγοί ορκίστηκαν ότι δεν θα ξανασυμμετάσχουν σε έναν πόλεμο ξηράς χωρίς να έχουν τεράστια στρατιωτική δύναμη από την αρχή της σύρραξης και χωρίς την υποστήριξη του αμερικανικού λαού. Το δόγμα Weinberg το 1984 καθιέρωσε αυτήν την αρχή. Η Αμερική έπειτα κέρδισε κάποιους πολέμους εναντίον μικρών και σχετικά αδύναμων αντιπάλων (Νικαράγουα), αλλά και στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν επαναλαμβάνει τα λάθη της Κορέας και του Βιετνάμ. Πιστεύει ακόμα ότι μπορεί να είναι η αναγκαία υπερδύναμη, όπως είχε πει παλιότερα η Μαντλίν Ολμπράιτ αλλά δεν μπορεί πλέον να κατακτήσει τις νίκες που ποθεί. Όπως ενας μεθυσμένος, δεν ελέγχει πια τον εαυτό της, το περιβάλλον της ή το να κάνει τις πράξεις της να συμβαδίσουν με τις αντιλήψεις της. Γι’αυτό είναι ένας μεγάλος κίνδυνος για την ίδια και για τον κόσμο γύρω της».

Συμφωνείτε με τον αρχισυντάκτη της βιετναμέζικης εφημερίδας «Vietnam Investment Review», που πρόσφατα είπε ότι «σημερα οι Βιετναμέζοι είναι περισσότερο απασχολημένοι με το να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από το να παλεύουν για τη δημοκρατία;

«Ναι. Οι περισσότεροι Βιετναμέζοι σήμερα θέλουν να πλουτίσουν, να αποκτήσουν το αμάξι και το σπίτι των ονείρων τους και η ιδεολογία δεν παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή τους. Η ιδεολογία δεν ήταν, βέβαια, ποτέ πολύ σημαντική για τη ζωή τους αλλά είναι πολύ λιγότερο σημαντική τώρα απ’ ό,τι ήταν πιο παλιά. Η πλειονότητα των Βιετναμέζων θέλουν να έχουν μια άνετη ζωή».

Τι μπορεί να διδάξει ο πόλεμος του Βιετνάμ σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, που εμπλέκεται σ΄έναν πολύ σοβαρό οικονομικό πόλεμο αυτήν την στιγμή, αλλά και στις χώρες που πλήττονται από την τωρινή οικονομική κρίση;

«Αυτό που συμβαίνει αυτήν την στιγμή στον κόσμο είναι ένας σοσιαλισμός για τους πλουσίους. Που σημαίνει ότι αν οι απλοί και φτωχοί πολίτες του κόσμου χάνουν κάποια λεφτά, τα χάνουν για πάντα. Αντιθέτως, αν οι τράπεζες χάσουν κάποια χρήματα, πάνε στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση και τους παρέχεται βοήθεια. Πιθανόν η κουλτούρα του ίντερνετ να γεννήσει ένα νέο κοινωνικό κίνημα, κάποιους ψηφιακούς Βιετκόνγκ οι οποίοι δεν θα έχουν σχέση με καμιά παλιά ιδεολογία σαν τον καπιταλισμό ή τον κομμουνισμό. Αλλά είναι πολύ δύσκολο να κάνουμε ακριβείς προβλέψεις για τα θέματα αυτά. Ο κόσμος βρίσκεται σε μια ιστορική μεταβατική περίοδο».

Οπότε ο κόσμος μας είναι αυτήν τη στιγμή σαν τη Σαίγκόν λίγο πριν από την πτώση της;

«Κοιάξτε, η ανθρωπότητα τώρα ζει μια μεγάλη αλλαγή. Η ιδεολογία δεν λειτουργεί πλέον. Αυτό ισχύει τόσο για τον μαρξισμό-λενινισμό όσο και για τον καπιταλισμό. Η Ουάσινγκτον διαθέτει τους περισσότερους αμφισβητίες και σκεπτικιστές για το ζήτημα αυτό από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο. Γιατί γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο φιλελευθερός διαθνισμός και η παγκοσμιοποίηση δεν μπορούν να παράσχουν τον κόσμο στον οποίο μπορούν να επιβιώσουν. Αυτό που με απασχολεί ιδιαίτερα είναι το γεγονός ότι σύμφωνα με τους ειδικούς, υπάρχουν 1.600 τόνοι εμπλουτισμένου ουρανίου και 500 τόνοι πλουτωνίου διασκορπισμένοι σε διάφορες εγκαταστάσεις σε όλον τον κόσμο. Με την ποσότητα αυτή μπορεί να κατασκευάσει κανείς 100.000 πυρηνικές κεφαλές. Και το υλικό αυτό, ως επί το πλείστον, δεν φυλάσσεται τέλεια. Αργά ή γρήγορα, κάποιοι φανατικοί ισλαμιστές θα αποκτήσουν μια ισχυρή πυρηνική βόμβα. Δεν γνωρίζω, λοιπόν, τι πρόκειται να συμβεί μελλοντικά. Αλλά και η CIA δεν έχει ιδέα για το τι θα συμβεί. Η οικονομική κρίση απλώνεται παντού κανείς δεν ξέρει που, πώς και πότε θα σταματήσει και ο κόσμος μας δεν είναι πλέον ο ίδιος».

Πώς φαντάζεστε το μέλλον του Βιετνάμ; Θα γίνει ένας δορυφόρος, ίσως, της αμερικανικής ηγεμονίας;

«Όχι, δεν είναι δορυφόρος των ΗΠΑ, αλλά δεν ειναι και ανεξάρτητο. Το καίριο ζήτημα είναι το πώς βλέπει και πώς ταιριάζειμε τον κόσμο γύρω του. Βλέπετε, τώρα πολλές φτωχές χώρες γίνονται πλουσιότερες και πολλές πλούσιες χώρες γίνονται φτωχότερες. Η CIA έχει μια πολύ πεσιμιστική εικόνα για το πώς θα είναι ο κόσμος μας το 2025. Το Βιετνά, διανύει μια περίοδο βαθιών αλλαγών που κανείς δεν ξέρει που θα οδηγήσει, αλλά το ίδιο ισχύει και για πολλές άλλες χώρες του πλανήτη, σαν το Ιρακ, το Αφγανισταν ή την Ελλάδα. Τα πάντα ρει...»