«Η λιτότητα στην Ευρώπη έρχεται τη χειρότερη στιγµή. Ο κίνδυνος είναι να µειώσει µια ήδη αναιµική ανάπτυξη και να υποθηκεύσει το 2011», Ζαν-Πολ Φιτουσί, πρόεδρος του γαλλικού Παρατηρητηρίου της οικονοµικής συγκυρίας.

Η Ισπανία ανακοίνωσε µείωση των µισθών των δηµοσίων υπαλλήλων και πάγωµα των συντάξεων. Η Πορτογαλία προχώρησε σε αύξηση των φόρων και του ΦΠΑ. Η Ιταλία προανήγγειλε περικοπή των δαπανών για την υγεία. Η Γαλλία ανακοίνωσε την κατάργηση των µέτρων για τη στήριξη της αγοραστικής δύναµης. Για την Ελλάδα, ο τίτλος του «Νouvel Οbservateur» τα λέει όλα: «Παροξυσµός λιτότητας». Και παρ’ όλα αυτά, ο γνωστός οικονοµολόγος Νουριέλ Ρουµπινί προβλέπει ότι από την ευρωζώνη θα αναγκαστεί µέσα στα επόµενα χρόνια να φύγει όχι µόνο η Ελλάδα, αλλά µεγάλο µέρος του Ευρωπαϊκού Νότου.

Αλληλεγγύη έναντι λιτότητας: αυτό είναι το µήνυµα που έστειλαν την περασµένη Κυριακή οι 16 χώρες της ευρωζώνης, ανακοινώνοντας ένα πακέτο στήριξης ύψους 830 δισεκατοµµυρίων ευρώ (περιλαµβανοµένης της βοήθειας προς την Ελλάδα). Η εγχείρηση πρέπει να πετύχει, και θα πετύχει. Μήπως όµως ο ασθενής θα πεθάνει; «Τα µέτρα λιτότητας που λαµβάνονται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες οδηγούν κατ’ ευθείαν στην ύφεση», λέει στη «Μοντ» ο οικονοµολόγος Σιλβέν Μπρουαγιέ από τη γαλλική τράπεζα Νatixis. «Λιγότερη ανάπτυξη, όµως, σηµαίνει περισσότερη ανεργία».

Αν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες σφίξουν το ζωνάρι την ίδια στιγµή, επισηµαίνει η γαλλική εφηµερίδα, η εγχώρια ζήτηση θα περιοριστεί. Η µείωση των εισαγωγών όµως που µοιραία θα επέλθει εδώ θα προκαλέσει και µείωση των εξαγωγών εκεί. Αν, για παράδειγµα, µειωθεί η αγοραστική δύναµη στην Ισπανία και την Πορτογαλία, θα µειωθούν και οι εξαγωγές γερµανικών αυτοκινήτων στις χώρες αυτές. Πρόκειται για το γνωστό «φαινόµενο της πεταλούδας», που η έντασή του στην περίπτωση της χρηµατοπιστωτικής κρίσης αιφνιδίασε τους οικονοµολόγους και πανικόβαλε τους πολιτικούς.

Υπάρχουν πάντως και οι οπαδοί της δηµοσιονοµικής ορθοδοξίας, για τους οποίους η µείωση των ελλειµµάτων παρακινεί τους πολίτες να αρχίσουν και πάλι να καταναλώνουν. Αυτή τη στιγµή, τα νοικοκυριά φοβούνται ότι η έκταση των ελλειµµάτων θα οδηγήσει σε αύξηση της φορολογίας και προχωρούν σε προληπτική αποταµίευση. Οι οικονοµολόγοι έχουν ονοµάσει τη συµπεριφορά αυτή «σύνδροµο Ρικάρντο».

Εκτός από τα σύνδροµα, όµως, υπάρχει κι αυτό που γράφει ο Γκίντεον Ράχµαν στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιµς»: οι Ευρωπαίοι δεν είναι προετοιµασµένοι για λιτότητα. Πολλοί από αυτούς θεωρούν ότι η συνταξιοδότηση στα 60, η δωρεάν περίθαλψη και τα γενναία επιδόµατα ανεργίας αποτελούν θεµελιώδη δικαιώµατά τους. Θεωρούν επίσης ότι χρέος της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι να τους προστατεύει κι ότι πτωχεύσεις και καταρρεύσεις τραπεζών γίνονται µόνο στη Λατινική Αµερική. Ολα αυτά δυσκολεύουν ακόµη περισσότερο την εφαρµογή των αναγκαίων µεταρρυθµίσεων.