Πριν από μερικά
χρόνια, όταν ξέσπασε η κρίση με τα σκίτσα του Μωάμεθ, ο ισραηλινός συγγραφέας
Αβραάμ Γεοσούα είχε εκφράσει την κατανόησή του γι΄ αυτούς που διαμαρτύρονταν
και είχε δηλώσει ότι εκείνος δεν θα δημοσίευε ποτέ πράγματα που προσβάλλουν μια
θρησκεία. «Α, μπα;» του είχε απαντήσει τότε ο Αμος Οζ. «Θα ήθελα κατόπιν αυτού
να ρωτήσω τον φίλο μου τον Γεοσούα αν θα πρέπει κι εδώ, στο Ισραήλ, να αρχίσουν
να λογοκρίνουν όλα όσα ενοχλούν τους ορθόδοξους εβραίους».
Η παρατήρηση εκείνη ήταν προφητική. Γιατί σήμερα, σε διάφορα θρησκευτικά
σχολεία των ορθοδόξων εβραίων- κυρίως στην Ιερουσαλήμ- οι καθηγητές «κόβουν»
λογοτεχνικά κείμενα διαφόρων εποχών, από την Αντιγόνη του Σοφοκλή μέχρι
την Αννα Καρένινα του Τολστόι, και από τον Σκλάβο του Ισαάκ
Σίνγκερ μέχρι τον Μιχαέλμου του ίδιου του Οζ. Τα επιχειρήματα
που χρησιμοποιούν οι ραβίνοι είναι διαφόρων ειδών- άλλωστε πάντα μπορείς να
βρεις κάποιο επιχείρημα για να λογοκρίνεις ένα έργο. Η Αννα Καρένινα είναι
ανήθικη. Η Χάννα Γκόνεν, η πρωταγωνίστρια του Οζ, είναι άσεμνη και άπιστη. Οι
οιδιπόδειες ανησυχίες και η ειδωλολατρία του Σοφοκλή είναι ακατάλληλες για τους
μαθητές. Οσο για τον Σίνγκερ, ε, δεν είναι δυνατόν να διδάσκεται στα
θρησκευτικά σχολεία η ιστορία ενός Εβραίου που είναι διχασμένος ανάμεσα στην
Τορά και μια χριστιανή χωριατοπούλα...
«Το φαινόμενο είναι πολύ διαδεδομένο, και αρχίζει να παρατηρείται και στα
κοσμικά σχολεία», λέει στον ισραηλινό Τύπο αξιωματούχος του υπουργείου Παιδείας
που διατηρεί την ανωνυμία του. «Λογοτεχνικά έργα που κρίνονται επικίνδυνα από
τους ραβίνους αντικαθίστανται από χασιδικά αναγνώσματα, θρησκευτικά ποιήματα ή,
στην καλύτερη περίπτωση, σύντομα κείμενα του Κάφκα και του Τσέχωφ». Ωστε
λοιπόν, εκτός από τους καθολικούς και τους μουσουλμάνους, η λογοκρισία
υιοθετείται τώρα κι από τους Εβραίους; Η κυβέρνηση Νετανιάχου διαψεύδει μετά
βδελυγμίας μια τέτοια κατηγορία. «Δεν πρόκειται παρά για μεμονωμένα κρούσματα»,
λέει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος. Η αλήθεια όμως είναι ότι στο Ισραήλ η σύγκρουση
των κοσμικών με τους φονταμενταλιστές είναι πια καθημερινή. «Χάνουμε την
ταυτότητά μας», προειδοποιεί ο δήμαρχος του Τελ Αβίβ Ρον Χουλντάι. «Σε ορισμένα
σχολεία η κατάσταση είναι αφόρητη», αποκαλύπτει ο συγγραφέας Εντγκαρ Κερέτ.
«Μετά την Ε΄ τάξη του δημοτικού, τα μαθηματικά και τα αγγλικά περνούν στο
περιθώριο. Το κράτος δεν έχει εκεί καμιά εξουσία εκεί. Οι ίδιοι οι γονείς και
οι καθηγητές δεν θεωρούν τους εαυτούς τους ισραηλινούς πολίτες».
Σύμφωνα με τον Κερέτ, το δράμα του Ισραήλ είναι ότι αργά ή γρήγορα θα βυθιστεί
σε έναν πραγματικό εμφύλιο πόλεμο. Και ο λόγος δεν θα είναι η ειρήνη με τους
Παλαιστινίους.
