Οι αγορές ζητάνε αίμα, το αίμα των σπάταλων, διεφθαρμένων Ελλήνων. Οι Βρετανοί αναγνώστες εφημερίδων σχολιάζουν στα διαδικτυακά φόρα· ειρωνεύονται, σαρκάζουν, εύχονται να χρεοκοπήσει η Ελλάδα για να κάνουν φτηνές διακοπές. Σωστά, οι φλεγματικοί Βρετανοί, μαδημένοι κληρονόμοι μαδημένης αυτοκρατορίας, με τη λίρα γονατισμένη έναντι του μισητού ηπειρωτικού ευρώ, μόνο σε φτωχότερές τους χώρες μπορούν πια να ελπίζουν για διακοπές. Οι φιλελεύθεροι διδάχοι της ανοχής, αμερόληπτοι αναλυτές και αρθρογράφοι, πολιτικοί, μικροαστοί και λαουτζίκος, όλοι μαζί βουλιάζουν στα ρατσιστικά, οριενταλιστικά και αποικιοκρατικά τους στερεότυπα.

Ανάλογες στερεοτυπικές ανοησίες γράφονται καθημερινά και σε ελληνόφωνους ιστότοπους, σε ελληνικά καφενεία. Κατά τούτο, είμαστε πράγματι συμπολίτες στον κοινό στερεοτυπικό χώρο της Μεγάλης Ευρώπης, έμπλεοι μίσους και προκατάληψης, κοινωνοί της ελληνορωμαιοϊουδαϊκής κληρονομιάς α λα καρτ.

Τη στιγμή της κρίσης φαίνεται η αντοχή του οικοδομήματος· εν προκειμένω, της Ευρωπαϊκής Ενωσης, εγχειρήματος μείζονος ιστορικής σημασίας. Τη στιγμή της κρίσης εκλείπουν η πολιτική βούληση, η αίσθηση των ιστορικών μεγεθών, η πρόνοια για συνοχή - δηλαδή, ακριβώς τα θεμέλια επί των οποίων οικοδομήθηκε η ενωμένη Ευρώπη μετά το πέρας του ολέθριου Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Πενήντα τρία χρόνια από την ιδρυτική Συνθήκη της Ρώμης, οι οραματιστές ευρωπαϊστές πολιτικοί εξέλιπαν· δεν υπάρχουν πια Ντε Γκωλ, Αντενάουερ, Βίλυ Μπραντ, Μιτεράν, Σμιντ, Ντελόρ. Τη θέση τους έχουν πάρει αδύναμοι ή καιροσκόποι πολιτικοί, ασήμαντοι διαχειριστές, τραπεζίτες, τεχνοκράτες. Η οικονομική κρίση των πιο αδύναμων χωρών-μελών, των PIGS, από την Ιρλανδία έως τις μεσογειακές χώρες και την Ελλάδα βέβαια, αντιμετωπίζεται με όρους χρηματοπιστωτικούς και όχι όρους πολιτικούς· διάτρητοι οίκοι αξιολόγησης και κερδοσκοπικά funds, επικουρούμενα από μονομερή μίντια, επηρεάζουν, αν δεν ορίζουν ολοκληρωτικά, τη συμπεριφορά των Βρυξελλών έναντι των εταίρων που τελούν εν αδυναμία.

Οι αγορές ορίζουν την πολιτική. Και μάλιστα σε μια ιστορική φάση κατά την οποία ακριβώς η αποχαλίνωση των αρρύθμιστων αγορών, η ανεξέλεγκτη κυκλοφορία κερδοσκοπικών κεφαλαίων βύθισαν την παγκόσμια οικονομία σε ύφεση και ανάγκασαν τα κράτη να διοχετεύσουν ζεστό δημόσιο χρήμα για να στηρίξουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα, αυτό που γέννησε την κρίση. Σε αυτή την ιστορική φάση, η ελλειμματική και υπερχρεωμένη Ελλάδα, μέλος της Ε.Ε., της μεγαλύτερης ενιαίας αγοράς διεθνώς, μέλος της Ζώνης του Ευρώ, ωθείται από τις αγορές να αναζητήσει οικονομική βοήθεια εκτός Ευρώπης, εκτός της ιστορικής και πολιτικής της οικογένειας. Τη στιγμή της κρίσης, η Ε.Ε. νίπτει τας χείρας της, και σπρώχνει μια χώρα-μέλος στα κεφάλαια της Κίνας και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Πού είναι η περίφημη Συνοχή, ακρογωνιαίος λίθος της Ε.Ε.; Οι αμαρτίες της Ελλάδας ασφαλώς είναι πολλές, αλλά το πρόβλημα δεν είναι μόνο και αποκλειστικά ελληνικό ή ιρλανδικό ή πορτογαλικό, καθώς εξηγούν όλο και περισσότεροι ανεξάρτητοι οικονομολόγοι, ανάμεσά τους και νομπελίστες. Το πρόβλημα είναι ευρωπαϊκό, και είναι δομικό· έχει να κάνει με τη διαφορά ταχύτητος των οικονομιών εντός της Ζώνης του Ευρώ, έχει να κάνει με την πιεστική ανάγκη για δημοσιονομική επέκταση και διεύρυνση των κοινωνικών δικτύων προστασίας, για αντιμετώπιση της κρίσης, μεταξύ άλλων.

Κι όμως, οι νηφάλιες αναλύσεις των αιτίων της κρίσης και οι νηφάλιες προτάσεις για έξοδο από την κρίση χωρίς να συντριβούν οι κοινωνίες, νεοκεϋνσιανής χροιάς κυρίως, δεν εισακούονται από τους πολιτικούς ηγέτες. Οι ηγέτες ακούνε τις αγορές, τα αιμοβόρα κελεύσματα των παραγωγών της κρίσης, τους αναξιόπιστους αξιολογητές, αυτούς που όχι μόνο δεν πρόβλεψαν την κρίση των τοξικών αλλά επιβράβευαν και πριμοδοτούσαν τους απατεώνες.

Η Ελλάδα και τα PIGS είναι πεδίο πειραματισμού και εκβιασμού για το διεθνές σύστημα κερδοσκοπίας. Μετά την ολοσχερή ηθική και ιστορική ήττα της επαγγελθείσης Διαρκούς Ανάπτυξης των Αρρύθμιστων Αγορών, οι αγορές αντεπιτίθενται. Χτυπούν τα μικρά κράτη, τους αδύναμους κρίκους, εκβιάζουν τις κοινωνίες· ούτε λίγο ούτε πολύ, ζητούν να ξαναγραφτεί το κοινωνικό συμβόλαιο, να επανοριστεί η σχέση κεφαλαίου-εργασίας, να επανεξεταστεί από το μηδέν το κράτος πρόνοιας και κοινωνικής δικαιοσύνης που οικοδόμησε την Ευρώπη από τις στάχτες του πολέμου. Οι πολιτικοί, αυτοί οι αδύναμοι και καιροσκόποι που είπαμε, μπορεί να πεισθούν, να συμμορφωθούν. Οι κοινωνίες όμως είναι πολύ παράξενα πλάσματα, δύστροπα, σύνθετα, χαοτικά. Τα PIGS δεν συμπεριφέρονται προβλέψιμα στο σφαγείο.

Του Νίκου Γ. Ξυδακη