ΝΤΑΡΑΜΣΑΛΑ, Ινδία – Θιβετιανοί μοναχοί και μοναχές αφιερωνουν τη ζωή τους στη μελέτη της εσωτερικής διανόησης αντί του φυσικού υλικού κόσμου. Και όμως, επί ένα μήνα, την περασμένη άνοιξη, μια ομάδα 91 μοναχών εντρύφησε στον υλικό κόσμο των επιστημών.

Αντί να ανατρέχουν σε βουδιστικά κείμενα γύρω από το Κάρμα και το Κενό, διδάχθηκαν, μεταξύ άλλων ποικίλων θεμάτων, για το νόμο της ομαλά επιταχυνόμενης κίνησης του Γαλιλαίου, τους νευρώνες και τη Μεγάλη Έκρηξη.

Πολλά μέλη της ομάδας, ηλικίας μεταξύ 20 και 40 ετών, δεν είχαν διδαχθεί ποτέ θετικές επιστήμες. Στα βουδιστικά μοναστήρια του Θιβέτ, η διδακτέα ύλη παραμένει αναλλοίωτη εδώ και αιώνες.

Το όλο εγχείρημα ήταν ακόμη πιο δύσκολο, καθώς μερικοί μοναχοί είχαν περιορισμένη γνώση της αγγλικής γλώσσας και βασίστηκαν σε θιβετιανούς μεταφραστές προκειμένου να παρακολουθήσουν τα υπερεντατικά μαθήματα τεσσάρων εβδομάδων στη φυσική, τη βιολογία, τις νευροεπιστήμες, τα μαθηματικά και τη λογική, που παρέδωσαν καθηγητές του Πανεπριστημίου Εμορι της Ατλαντα.

Οι μοναχοί, όμως, έκαναν πράξη τις ολοήμερες διαλέξεις. Στη βουδιστική πανεπιστημιούπολη εδώ στην Νταραμσάλα, τόπο εξορίας του Δαλάι Λάμα στη βόρεια Ινδία, μοναχοί και μοναχές πειραματίζονταν με εκκρεμή, περισυνέλεγαν από τους πρόποδες των Ιμαλαΐων φυτά που αποδεικνύουν τη φυσική επιλογή και έσκυβαν τα ξυρισμένα κεφάλια τους πάνω από μικροσκόπια.

Ιδιαίτερη έμφαση στην επιστήμη δόθηκε από τον Δαλάι Λάμα, ο οποίος ανέκαθεν υποστήριζε τη σύγχρονη εκπαίδευση παράλληλα με τις παραδόσεις του Θιβέτ στα μοναστήρια του και στα βουδιστικά σχολεία στους τόπους εξορίας. Η Ινδία φιλοξενεί το μεγαλύτερο πληθυσμό Θιβετιανών που ζούν εκτός του Θιβέτ.

Η επιστήμη μπορεί να μοιάζει αντίθετη με το θρησκευτικό τελετουργικό του Θιβέτ. Η μετενσάρκωση ανωτάτων θιβετιανών μοναχών εμφανίζεται μέσα από τα όνειρα και τους καλούς οιωνούς. Ο Δαλάι Λάμα υποσητρίζει ότι ο κρατικός μάντης τον βοήθησε να αποφασίσει να εγκαταλείψει το Θιβέτ το 1959, την ώρα που ο κινεζικός στρατός προήλαυνε στη Λάσα.

Ωστόσο, ο ανώτατος πνευματικός ηγέτης των Θιβετιανών θεωρεί την επιστήμη και το βουδισμό συμπληρωματικές «διερευνητικές προσεγγίσεις του ίδιου ανώτερου στόχου, της αναζήτησης της αλήθειας», όπως γράφει στο βιβλίο του «Το Σύμπαν σε ένα και μόνο άτομο», όπου εξηγεί «πως η επιστήμη και η πνευματικότητα μπορούν να υπηρετήσουν τον κόσμο μας».

Η αρχική αντίσταση από κάποιους γηραιότερους μοναχούς και οι φόβοι για πιθανή αλλοίωση των παραδοσιακών σπουδών στα μοναστήρια έχουν σιγά σιγά καταλαγιάσει. Ο Δαλάι Λάμα ευελπιστεί ότι, με την βοήθεια του Εμορι και άλλων προγραμμάτων, η επιστήμη θα αποτελεί πλέον τμήμα της διδακτέας ύλης, με επιστημονικά εγχειρίδια στη θιβετιανή γλώσσα και ειδικούς μεταφραστές, και θα οδηγήσει σε μια νέα γενιά μοναστικών ηγετών με ευρεία επιστημονική κατάρτιση.

Υπάρχουν όμως και άλλοι λόγοι που ευνοούν το συγκερασμό επιστήμης και βουδισμού. Φέτος συμπληρώθηκαν 50 χρόνια εξορίας των Θιβετιανών και η επιστροφή τους στην πατρίδα μοιάζει ακόμη μακρινό όνειρο. Η ανάγκη να διατηρηθεί η πολιτιστική ταυτότητα των Θιβετιανών ζωντανή και ταυτόχρονα σύγχρονη και ουσιώδης, γίνεται όλο και πιο επιτακτική, καθώς ο 73χρονος Δαλάι Λάμα γερνάει.

«Εάν παραμείνεις σε απομόνωση, τελικά θα εξαφανιστείς», υποστηρίζει ο Λακντόρ, διευθυντής της Βιβλιοθήκης Θιβετιανών Έργων και Αρχείων στη Νταραμσάλα.

Ο Λακντόρ βρίσκει περισσότερες ομοιότητες παρά αντιφάσεις ανάμεσα στην επιστήμη και το βουδισμό. Όπως και στο βουδισμό, «η προσέγγιση της επιστήμης βασίζεται εν γένει σε αντικειμενικά ευρήματα που προκύπτουν μέσω της παρατήρησης, της ανάλυσης και της εύρεσης της αλήθειας», αναφέρει.

Κάποιοι άλλοι είναι πιο ειλικρινείς ως προς την ανάγκη για επιστημονική γνώση. «Ο 21^ος αιώνας είναι εδώ. Όλοι επηρεαζόμαστε από την επιστήμη. Θέλουμε να γνωρίζουμε τι ακριβώς είναι», δηλώνει ευθαρσώς η Τενζίν Λαντρόν , μια 34χρονη μοναχή, η οποία εγγράφηκε στο καλοκαιρινό επιστημονικό πρόγραμμα.

Παρ’όλο όμως που η επιστήμη είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στη Δύση, επικρατεί εκεί ένα ηθικό κενό, επισημαίνει ο δρ Μπράις Τζόνσον, μηχανικός περιβάλλοντος, ο οποίος συντονίζει το πρόγραμμα επιστημονικής κατάρτισης των μοναχών. «Στη Δύση κάτι έχει χαθεί», λέει ο δρ Τζόνσον. Η συνάντηση επιστήμης και βουδισμού είναι «ένας υγιής διάλογος, ο οποίος ωφελεί εξίσου τους επιστήμονες».

Amy Yee