Το είδωλο είναι πλέον ένας υπέργηρος άνδρας. Τα μαλλιά του είναι κατάλευκα, το σώμα του αδύναμο. Οι επισκέπτες λένε ότι ο Νέλσον Μαντέλα στηρίζεται με δυσκολία σε ένα μπαστούνι καθώς προχωρεί προς το μελετητήριό του. Βγάζει τα παπούτσια του, κάθεται σε μια πολυθρόνα με σκληρή πλάτη και απλώνει με αργές κινήσεις τα πόδια του σε ένα καθισματάκι με μαξιλάρια. Η σύζυγός του Γκράσα τον βοηθάει να βολευτεί και «του δίνει ένα πεταχτό φιλί» λέει ο Τζορτζ Μπίζος, παλιός φίλος και δικηγόρος της οικογένειας. Στα αριστερά του κ. Μαντέλα βρίσκεται ένα τραπεζάκι με μια στοίβα εφημερίδων στα αγγλικά και τα αφρικάανς, τη γλώσσα των λευκών που τον έστειλαν στη φυλακή για 27 χρόνια. Η οικογένεια και οι παλιοί σύντροφοι κάθονται στα δεξιά, από όπου η ακοή του είναι καλύτερη. Η μνήμη του έχει εξασθενήσει, αλλά ακόμη του αρέσει να αναπολεί ιστορίες, που έχουν ειπωθεί τόσες φορές που είναι σαν «λουστραρισμένεςπέτρες», όπως λέει ένας επισκέπτης. «Υπάρχει μια ηρεμία σε εκείνον» είπε η Μπάρμπαρα Μασεκέλα , επιτελάρχης του από το 1990, όταν απελευθερώθηκε. «Προσπαθώ να τον διασκεδάσω και αισθάνομαι χαρούμενηόταν ξεσπάει σε γέλια». Ο κ. Μαντέλα, ίσως ο πλέον αγαπητός ηγέτης κράτους σε ολόκληρο τον κόσμο, ανακοινώνει την απόσυρσή του από τη δημόσια ζωή για να εμφανιστεί αργότερα σε μια ποπ συναυλία προς τιμήν του ή μια πολιτική συγκέντρωση. Αλλά προσφάτως, όταν ακύρωσε μια σειρά υποχρεώσεων, οι φήμες ότι είναι βαριά άρρωστος φούντωσαν και το ίδρυμά του εξέδωσε ανακοίνωση λέγοντας ότι είναι «τόσο καλά όσο θα περίμενε κάποιοςαπό έναν άνθρωπο 91 χρόνων». Μπορεί οι δημόσιες εμφανίσεις του κ. Μαντέλα να είναι πλέον ελάχιστες, ο ίδιος όμως παραμένει βαθιά ριζωμένος στη συνείδηση των ανθρώπων. Για πολλούς ενσαρκώνει ακόμη τον ιδανικό ηγέτη- είναι ζεστός, μεγαλόψυχος, παραδέχεται τα λάθη του. Είναι ο εθνοπατέρας του οποίου οι αξίες συνεχίζουν να διαμορφώνουν το έθνος. «Είναι η ιδέα του Νέλσον Μαντέλα που παραμένει η κόλλα που δένει τη Νότιο Αφρική» είπε ο Μοντλί Μακάνια , αρχισυντάκτης στην εφημερίδα «Sunday Τimes». «Οσο γερνάει τόσο πιο ευαίσθητος γίνεται, το μοιραίο πλησιάζει, όλοι φοβόμαστε αυτή τη στιγμή.Υπάρχει η αγάπη προς αυτόν τον άνδρα αλλά επίσης υπάρχει και το ερώτημα:ποιος θα μας δέσει;». Πολλοί ιστορικοί και δημοσιογράφοι έχουν καταπιαστεί με τη συγγραφή βιβλίων για τον μεγάλο ηγέτη της Νοτίου Αφρικής. Το Ιδρυμα Νέλσον Μαντέλα συμφώνησε τον περασμένο μήνα να πωλήσει τα δικαιώματα ενός βιβλίου με τον τίτλο «Conversations With Μyself» (Συζητήσεις με τον Εαυτό μου) σε εκδοτικούς οίκους σε 20 χώρες, βιβλίο που θα βασίζεται σε υλικό που έχει συγκεντρωθεί από προσωπικά έγγραφα του κ. Μαντέλα. «Κρατάει μανιωδώς ιστορικό» είπε ο Βερνς Χάρις, ο οποίος είναι αρχειοφύλακας του κ. Μαντέλα από το 2004 και θα συνεργαστεί με τον βιογράφο Τιμ Κάουζενς για τη συνένωση των διαφόρων αποσπασμάτων. «Τα παλαιότερα αρχεία που έχουμε σε αυτή τη συλλογή είναι οι κάρτες από την ιδιότητα μέλους στην Εκκλησίατων Μεθοδιστών, η πιο παλιάχρονολογείται από το 1929. Τότεήταν 11 χρόνων». Ιστορικοί λένε ότι με αυτό το βιβλίο δεν περιμένουν να μάθουν κάτι καινούργιο για τις απόψεις του αλλά ελπίζουν να ανακαλύψουν άγνωστες μέχρι σήμερα πτυχές του χαρακτήρα αυτού του άνδρα. Ο κ. Μαντέλα δέχεται τις φροντίδες της συζύγου του Γκράσα Μασέλ, χήρας ενός πρώην προέδρου της Μοζαμβίκης και ακτιβίστριας. «Συμπεριφέρονταισαν νεαροί εραστές» είπε ο κ. Μπίζος. «Κρατιούνται από το χέρι». Ο κ. Μαντέλα επιθυμεί να ταφεί δίπλα από τους προγόνους του στο χωριό του, το Κούνου, όπου πέρασε τα πιο ευτυχισμένα χρόνια της παιδικής του ηλικίας. «Οταν πεθάνω» λέει ο κ. Μαντέλα, «θα πάω στις πύλες του παραδείσου και θα με ρωτήσουν: “Ποιος είσαι;”. Και θα πω: “Είμαι Μαντίμπα”. Και θα πουν: “Αλλά από πού είσαι;”. Και θα πω: “Από τη Νότιο Αφρική”. Και θα πουν: “Α, αυτός ο Μαντίμπα. Ηρθες σε λάθος πύλες. Βλέπεις εκείνες κάτω εκεί, που είναι πολύ ζεστές; Εκεί πρέπει να πας”».

Celia W. Dugger