Μπορεί να έχει το
όνομα, το σπήλαιο του Λαβυρίνθου στην Κρήτη, αλλά δεν είναι η μυθική φυλακή του
Μινώταυρου, όπως υποστηρίζουν ερευνητές που το επισκέφθηκαν ξανά
Σκοτεινό, πολύπλοκο, γεμάτο στενούς διαδρόμους μήκους 2,5 χλμ. και δεκάδες
τυφλά δωμάτια. Όσοι βρέθηκαν στα σωθικά του κατά τη διάρκεια σεισμού λένε ότι
άκουσαν βρυχηθμό άγριου ζώου. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι αυτό το
εγκαταλελειμμένο λατομείο βρίσκεται κοντά στη Γόρτυνα ήταν αρκετό για να
ταυτιστεί στο συλλογικό ασυνείδητο με τον μυθικό Λαβύρινθο. Τη θεωρία αυτή, που
έχει δεχτεί επιστημονικά πυρά, έρχεται να επανεκτιμήσει μια ομάδα Βρετανών και
Ελλήνων ερευνητών, επιχειρώντας να απαντήσει σε ένα ερώτημα που ταλανίζει εδώ
και αιώνες τους ειδικούς: πού βρίσκεται ο Λαβύρινθος του Μινώταυρου;
«Είναι αδύνατον να πούμε αν το λατομείο κοντά στη Γόρτυνα, που είναι γνωστό ως
σπήλαιο του Λαβυρίνθου, είναι όντως ο μυθικός Λαβύρινθος που σχεδίασε ο Δαίδαλος»,
λέει στα «ΝΕΑ» ο γεωγράφος από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Νίκολας Χάουαρθ και
επικεφαλής της αποστολής.
«Πρόκειται για ένα αρχαίο λατομείο, που δεν ξέρουμε καν πότε χρονολογείται,
καθώς δεν έχει ποτέ ανασκαφεί. Θεωρείται ρωμαϊκής εποχής, αλλά δεν αποκλείεται
να χρησιμοποιήθηκε και από τους μινωίτες», εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο σπηλαιολόγος και
μέλος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας Νίκος Λελούδας, που συμμετείχε
στην αποστολή για την καταγραφή του σπηλαίου, η οποία διήρκεσε μία εβδομάδα σε
συνεργασία με τη Βρετανική Βασιλική Γεωγραφική Εταιρεία και μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας. Μαζί τους ήταν
και ο Ελβετός Τόμας Ουάλντμαν, λάτρης και ερευνητής της περιοχής, που διατηρεί
ενημερωμένες επί του θέματος σελίδες στο Διαδίκτυο.
Για περισσότερο από έξι αιώνες το σπήλαιο Λαβύρινθος είχε ταυτιστεί με την
πολύπλοκη κατασκευή που είχε σχεδιάσει ο Δαίδαλος για να φυλακίσει ο βασιλιάς
Μίνωας το παιδί (με ανθρώπινο σώμα και κεφαλή και ουρά ταύρου) που είχε
προκύψει από την ερωτική συνεύρεση της συζύγου του Πασιφάης με έναν ταύρο. Η
λάμψη του όμως άρχισε να θαμπώνει όταν στις αρχές του 20ού αιώνα ο Άρθουρ Έβανς
αποκάλυψε την Κνωσό και ταύτισε τον μυθικό Λαβύρινθο με το παλάτι του Μίνωα,
ενώ υποψηφιότητα έθεσε και το σπήλαιο του Σκοτεινού, 20 μίλια ανατολικά της
Κνωσού, άποψη που τελικώς δεν επικράτησε.
«Αν θέλουμε να είμαστε επιστημονικά ακριβείς, δεν μπορούμε να πούμε ότι ο
Λαβύρινθος υπήρξε εκτός της φαντασίας των Μινωιτών. Πρέπει επίσης να πούμε πως
τόσο οι Μινωίτες όσο και οι Μυκηναίοι δεν μας καθιστούν σαφές τι ήταν ο
Λαβύρινθος και πού βρισκόταν. Η πρώτη περιγραφή του έρχεται 1.000 χρόνια
αργότερα από τον Ηρόδοτο και πολλοί θεωρούν πως πρόκειται για μια λογοτεχνική
μεταφορά παρά για πραγματικό τόπο. Ίσως επειδή και για τους Μινωίτες ήταν
δύσκολο να βρουν τον δρόμο τους στην Κρήτη ανάμεσα στα βουνά και τα φαράγγια, η
έννοια του λαβυρίνθου να πέρασε ως ιδέα και στις επόμενες γενιές», διευκρινίζει
ο Νίκολας Χάουαρθ.
Πού βρίσκεται τελικά ο Λαβύρινθος; «Αποκλείεται πάντως στα σπήλαια της περιοχής
της Γόρτυνας», λέει ο καθηγητής Αρχαιολογίας ΕμανουέλεΓκρέκο,
που διευθύνει την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή της Αθήνας, υπό την εποπτεία της
οποίας ανασκάπτεται η Γόρτυνα εδώ και έναν αιώνα. «Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως
πρόκειται για έναν μύθο και είναι λάθος να αναζητούμε την πραγματική του
διάσταση. Στην πραγματικότητα ο Λαβύρινθος δεν υπήρξε. Ήταν, όπως η Τροία, μια
επινόηση».
Γιος μιας «ξύλινης αγελάδας»
Ο Μίνωας πριν πάρει τον θρόνο θέλησε να βεβαιωθεί πως είναι καταλληλότερος σε
σχέση με τον αδελφό του και ζήτησε από τον Ποσειδώνα ένα σημάδι, σύμφωνα με την
ελληνική μυθολογία. Ο θεός τού έστειλε έναν πανέμορφο λευκό ταύρο και του
ζήτησε να τον θυσιάσει. Ο Μίνωας όμως προτίμησε να κρατήσει το όμορφο ζώο και
να θυσιάσει ένα παρόμοιο. Ο Ποσειδώνας θύμωσε και ενέπνευσε στη σύζυγό του
έρωτα για τον ταύρο. Απελπισμένη η Πασιφάη, ζήτησε βοήθεια από τον μηχανικό
Δαίδαλο, ο οποίος κατασκεύασε ένα ξύλινο ομοίωμα αγελάδας στο οποίο εκείνη
κρύφτηκε και ο ταύρος ζευγάρωσε μαζί της.
Καρπός του έρωτά τους ήταν ο Μινώταυρος, που ύστερα από δελφικό χρησμό,
φυλακίστηκε στον πολύπλοκο λαβύρινθο που σχεδίασε ο Δαίδαλος.
Για την ιστορία
5ος αι. π.Χ.: Ο Ηρόδοτος πρώτος χρησιμοποιεί τον όρο λαβύρινθος 1ος
αι. μ.Χ.: Ο Πλίνιος αναφέρει λαβυρίνθους στη Λήμνο, στο Φαγιούμ της
Αιγύπτου, στην Ιταλία και στην Κρήτη 1415: Για πρώτη φορά χαρτογραφείται
το υπόγειο λατομείο από τον Κριστόφορο Μπουοντελμόντι 1821: Ο Αυστριακός
Φραντς Βίλχελμ Ζίμπερ ερευνά το λατομείο και δύο χρόνια αργότερα εκδίδει
σχετική εργασία 1941: Μετατρέπεται από τους Γερμανούς στη μεγαλύτερη
αποθήκη πυρομαχικών της Ανατολικής Μεσογείου. Ανοίγεται δεύτερη μεγαλύτερη
είσοδος 1944: Αποχωρώντας από την Κρήτη οι Γερμανοί ανατινάσσουν τις
εισόδους για να μην πέσουν τα πυρομαχικά στα χέρια των Συμμάχων 1950: Εταιρείες
εκμεταλλεύονται εμπορικά τα αποθέματα πυρομαχικών 1953: Προτείνεται ως
εναλλακτική θέση για τον λαβύρινθο το σπήλαιο Σκοτεινό 1961: Τέσσερεις
νέοι χάνουν τη ζωή τους στο σπήλαιο. Ο στρατός σφραγίζει τις εισόδους 1981: Από
μια οπή εξαερισμού μπαίνουν ξανά σπηλαιολόγοι 1985: Το ζεύγος Γιάννη και
Άννα Πετροχείλου χαρτογραφούν τον Λαβύρινθο 2009: Σύνεργα αρχαιοκαπηλίας
εντοπίζονται καλά κρυμμένα στο εσωτερικό του σπηλαίου
