Με τους πρώτους καύσωνες που έφερε το γιόμα του Αλωνάρη τα μάτια όλων έψαχναν απεγνωσμένα τον ουρανό για κάποιο συννεφάκι που θα έκοβε τη λαύρα. Και όσο κάτι τέτοιο δεν εμφανιζόταν τόσο ο νους των περιβαλλοντικά ενήμερων έβλεπε με απελπισία το αύριο: Τι θα γίνεται σε λίγα καλοκαίρια, όταν το θερμόμετρο θα φθάνει σε «επιδόσεις Καΐρου»;

Την απορία αυτή έχουν εδώ και δεκαετίες οι επιστήμονες της μετεωρολογίας καθώς εδραιώνεται πλέον η πεποίθηση ότι βαίνουμε σε θερμότερη κλιματική εποχή του πλανήτη. Για να γίνουμε πιο σαφείς, τους απασχολούσε ποια θα είναι η συμπεριφορά των νεφώσεων στον ταχύτατα θερμαινόμενο πλανήτη μας- με... τα γκάζια των εκπομπών καυσαερίων να επιταχύνουν την ανά περιόδους φυσική αλλαγή του κλίματος. Αν τα σύννεφα διαλύονται όλο και γρηγορότερα μέσα στο «θερμοκήπιο», οι ηλιακές ακτίνες θα περνούν όλο και πιο αφιλτράριστες, οπότε ο πλανήτης θα θερμαίνεται όλο και πιο πολύ και πιο γρήγορα, οπότε... απότομη υπερθέρμανση με επακόλουθη την απότομη κατάψυξη! Αντίθετα, αν τα σύννεφα αρχίσουν να πυκνώνουν όλο και συχνότερα- λόγω της μεγαλύτερης εξάτμισης των ωκεανών- θα μπορούσαμε να ελπίσουμε σε κάποια επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής. Την ημέρα που ξεκίνησε ο πρώτος μεγάλος εφετινός καύσωνας, την Παρασκευή 24 Ιουλίου 2009, στο έγκριτο διεθνές επιστημονικό περιοδικό«Science»δημοσιεύτηκαν τα πορίσματα της πιο μεγάλης μελέτης επί του θέματος: οι ερευνητές Εϊμι Κλέμεντ (Αmy Clement) και Ρόμπερτ Μπούργκμαν (Robert Βurgman), του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι, και Τζόελ Νόρις (Joel Νorris), του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου Scripps στο καλιφορνέζικο Πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο, αποφάνθηκαν ότι η υπερεξάτμιση των ωκεανών θα επιφέρει, δυστυχώς, διάλυση των νεφώσεων.

Το συμπέρασμα αυτό δεν βγήκε διόλου επιπόλαια. Αντίθετα, η ελλιπής ή διαφορετική ερμηνευτικά καταγραφή των νεφώσεων σε πλανητικό επίπεδο έκανε το εγχείρημα να μοιάζει με Γόρδιο Δεσμό. Η λύση βρέθηκε όταν χρησιμοποιήθηκε η πιο μελετημένη περιοχή, ο ΒΑ Ειρηνικός Ωκεανός, και έγινε σύγκριση των στοιχείων που είχαν συλλεχθεί γι΄ αυτήν από δύο ανεξάρτητες μεταξύ τους πηγές:

από τις αναφορές πλοιάρχων εδώ και 50 χρόνια και τις φωτογραφίες μετεωρολογικών δορυφόρων για το ίδιο χρονικό διάστημα. Οταν τελείωσαν την επίπονη και μακρόχρονη διαδικασία της σύγκρισης, οι ερευνητές έμειναν κατάπληκτοι από το πόσο ταυτίζονταν τα στοιχεία: και τα δύο σύνολα δεδομένων αφηγούνταν με μια φωνή ότι- χωρίς να το καταλαβαίνουμε, όλα αυτά τα χρόνια- ο Ειρηνικός Ωκεανός μάς προειδοποιούσε για το καμίνι που μας περιμένει.

Η δευτερεύουσα αποκάλυψη που μας έδωσε η μελέτη αυτών των στοιχείων ήταν ότι τα κλιματικά μοντέλα των γνωστότερων μετεωρολογικών κέντρων διεθνώς είναι... λάθος! Εξετάζοντας τα πορίσματα που έδινε το καθένα ξεχωριστά, οι ερευνητές εντόπισαν ότι το μόνο που επαληθευόταν από τα στοιχεία των νεφώσεων του ωκεανού ήταν εκείνο του Μετεωρολογικού Κέντρου Ηadley της Βρετανίας. Η μόνη παρηγοριά, τώρα που γνωρίζουμε το σωστό κλιματικό μοντέλο, είναι ότι θα μπορούμε μελλοντικά να έχουμε εγκυρότερες και ακριβέστερες προβλέψεις του τι πρόκειται να συμβεί ανά τόπο.

Οσο για το «μαύρο μαντάτο» του αφανισμού των νεφών παρά την εξάτμιση, το μυστικό ήταν ότι ατονούν ολοένα και περισσότερο οι αληγείς άνεμοι. Αρα... στην επόμενη Κιβωτό βάλτε κουπιά, όχι πανιά!

Τα καλά της ηλιοφάνειας

Αν κλιματικά σας μαυρίσαμε- για άλλη μία φοράτην ψυχή, ας εύρετε παρηγορία στο ότι θα καιγόμαστε με... σώας τας φρένας: στις 27 του ίδιου μήνα το περιοδικό «Εnvironmental Ηealth»του αμερικανικού ΒioΜed Center ανακοίνωσε ότι ολοκληρώθηκε μια μεγάλη έρευνα για τις επιπτώσεις της ηλιοφάνειας στη διανοητική κατάσταση των ανθρώπων. Συγκεκριμένα, ομάδα ερευνητών υπό τον καθηγητή Σία Κεντ (Shia Κent), του Πανεπιστημίου της Αλαμπάμας στο Μπέρμιγχαμ, διασταύρωσε το ιστορικό εγκεφαλικών επεισοδίων 14.474 ατόμων με τις δορυφορικές καταγραφές ηλιοφάνειας της ΝΑSΑ προκειμένου να εντοπίσει τον συσχετισμό ηλιοφάνειας και διανοητικών διαταραχών. Τι προέκυψε; Κατά τον Κεντ,«βρήκαμε ότι η χαμηλή έκθεση σε ηλιοφάνεια οδηγούσε τους καταθλιπτικούς σε σημαντικά υψηλότερη πιθανότητα γνωσιακής διαταραχής. Η συσχέτιση αυτή παρέμενε σημαντική και μετά την όποια εποχική προσαρμογή».Η γνωσιακή λειτουργία εκτιμήθηκε μέσω μετρήσεων της βραχυχρόνιας μνήμης και του παροδικού προσανατολισμού.

Απ΄ ό,τι φαίνεται, εκτός από τον γνωστό του ρόλο στη ρύθμιση των ορμονών σεροτονίνη και μελανοτονίνη, το φως του ηλίου επηρεάζει και τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο, που με τη σειρά του σχετίζεται με τις γνωσιακές λειτουργίες.

Οι ερευνητές καταλήγουν στο κείμενό τους με τη δήλωση:«Η ανακάλυψη της επίδρασης του περιβάλλοντος στη γνωσιακή λειτουργία μπορεί να οδηγήσει όχι μόνο σε καλύτερη κατανόηση των διαταραχών της αλλά και στην ανάπτυξη παρεμβάσεων που θα βελτιώσουν την καθημερινότητά μας και την ποιότητα της ζωής».

Επομένως, εμείς οι ήδη «ποιοτικά διαβιούντες» Ελληνες μπορεί να γίνουμε μελλοντικά... εύφλεκτοι, αλλά θα γνωρίζουμε επιτέλους γιατί ο εκπολιτισμός της Ευρώπης ξεκίνησε από τη χώρα μας: Λόγω ηλιοφάνειας, ντε!

Τάσος Καφαντάρης