Οι ψηφοφόροι σε Λίβανο και Ιράν κλήθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες να επιλέξουν ανάμεσα σε αντίπαλους υποψήφιους οι οποίοι εκπροσωπούν πολύ διαφορετικές πολιτικές αλλά κυρίως, διαφορετικούς τρόπους ορισμού της εθνικής ταυτότητας.

            Η ταυτότητα είναι ένας γενικός όρος, ένα σύνολο ιδεών και χαρακτηριστικών που ορίζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας μεμονωμένα, αλλά και ως μέρος μιας ομάδας. Η δημιουργία μιας ενιαίας εθνικής ταυτότητας, ειδικά σε χώρες με ετερόκλητους πληθυσμούς, αποτελεί βασική πρυπόθεση για την ενότητα, τη σταθερότητα και , για τους ηγέτες, τον έλεγχο.

            Στο Λίβανο και το Ιράν, αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα που κρύβεται πίσω σχεδόν από κάθε ένταση και οι πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις στις δύο χώρες δεν αποτελούσαν εξαίρεση.

            Ο Ιμπραήμ Μουσαβί, εκπρόσωπος της Χεζμπολάχ, δήλωσε στη Βηρυτό πριν από τις εκλογές της 7^ηςΙουνίου: «Δεν υπήρξε καμία περίοδος στην Ιστορία μας που να υπάρχει σύμπνοια για την ταυτότητα της χώρας».

            Ωστόσο, όταν η Χεζμπολάχ ηττήθηκε στις εκλογές, πήρε μια πιο διαλλακτική θέση και συμφώνησε να συνεργαστεί με την πλειοψηφία. Αυτό συνέβη, διότι ο κόσμος αποδέχθηκε την εγκυρότητα του αποτελέσματος και κατάλαβε ότι αυτές οι εκλογές δεν συνιστούσαν απειλή. Η Χεζμπολάχ, ακόμη και ηττημένη, θα έχει τη δυνατότητα να συμμετέχει στη διακυβέρνηση και να παίξει ρόλο στον ορισμό της ταυτότητας.

            Δεν συμβαίνει, όμως το ίδιο και στο Ιράν όπου ο νικητής τα παίρνει όλα και ο χαμένος τίποτα.

            Όταν η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι ο πρόεδρος Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ κέρδισε, οι δρόμοι πλημμύρισαν από οργή, όχι μόνο εξαιτίας της πεποίθησης ότι τα αποτελέσματα δεν ήταν έγκυρα, αλλά και αξαιτίας μιας σημαντικής διαφωνίας ως προς την ταυτότητα της χώρας και του λαού της, σύμφωνα με πολιτικούς επιστήμονες στο Ιράν και τη γύρω περιοχή.

            Ο Αμρ Χαμζάβι, του Κέντρου Μέσης Ανατολής Κάρνετζι (CMEC) στη Βυρητό, εξηγεί: «Το Ιράν του Αχμαντινετζάντ είναι μια ισλαμική δημοκρατία, αντιαμερικανική, αντιδυτική, το επαναστατικό Ιράν. Το άλλο στρατόπεδο χαρακτηρίζεται κυρίως από μια νοοτροπία μεταρρύθμισης της κοινωνίας, η οποία απιτεί περισσότερες ελευθερίες, περισσότερα δικαιώματα, μια κοινωνία όπου η επιρροή της θρησκείας πρέπει να περιοριστεί ως ένα βαθμό».

            Συχνά, στην πολιτική της Μέσης Ανατολής, η ταυτότητα ενός κράτους ορίζεται από το ποιός είναι ο εχθρός. Στις προεδρικές εκλογές του Ιράν στις 22 Ιουνίου και στις βουλευτικές του Λιβάνου ουσιαστικά υπήρχαν δύο πλευρές, η μία ύπερ της Δύσης και η άλλη εναντίον της. Αυτή η στάση είναι κάτι παραπάνω από πολιτική θέση, καθώς εκφράζει το χαρακτήρα των κρατών αυτών.

            Όσοι τάσσονται υπέρ της Δύσης , συνήθως θεωρούν ότι υπάρχει χώρος για ατομικά δικαιώματα.

            Όσοι αντιτίθενται στη Δύση έχουν μια περισσότερο φονταμενταλιστική θρησκευτική αντιμετώπιση και πιστεύουν ότι οι πολίτες πρέπει να νσυμμορφώνονται στις απιτήσεις της κοινωνίας.

            Ο Μουσαβί δήλωσε: «Πρέπει να παγιώσεις την ταυτότητα της χώρας, να αναγνωρίσεις ποιοι είναι οι υποστηρικτές και ποιοι οι αντίπαλοι».

            Για το Ιράν αυτό σχετίζεται με το αν θα πρέπει να επιτρέπεται να κάθονται μαζί στις καφετέριες άντρες και γυναίκες. Σχετίζεται με το αν θα πρέπει να επιτρέπεται στις γυναίκες να ανεβαίνουν σε ποδήλατο ή να καπνίζουν. Σχετίζεται με το αν θα πρέπει η χώρα να αποτελεί μέρος των παγκόσμιων αγορών ή όχι.

            Ο Χαμζάβι τόνισε: «Ήταν μια μάχη για την ταυτότητα των δύο χωρών αλλά και ολόκληρης της περιοχής, μια μάχη ανάμεσα σε φιλελεύθερες και συντηρητικές ιδέες».

            Σε όλη τη Μέση Ανατολή, οι διαφορετικές ταυτότητες δημιουργούν εντάσεις. Στην Αίγυπτο συγκρούονται ο ισλαμισμός και ο εθνικισμός με ψήγματα του παναραβισμού, ενώ στη Σαουδική Αραβία ο εκσυγχρονισμός με τον ισλαμικό συντηρητισμό.

            Στο Λίβανο, η Χεζμπολάχ ζητεί μεγαλύτερη θεσμική εξουσία προκειμένου να εδραιώσει τον «πολιτισμό της αντίστασης» στην εθνική ταυτότητα.

            Ο Μουσαβί δήλωσε: «Υπάρχουν αρχές που δεν μπορούμε να διαπραγματευθούμε. Θέλουμε αυτή η νοοτροπία της αντίστασης να υιοθετηθεί από όσο το δυνατόν περισσότερους Λιβανέζους».

            Ωστόσο, όταν ηττήθηκε εκλογικά η Χαζμπολάχ, αποδέχτηκε την πολιτική πραγματικότητα του Λιβάνου, όπου η εξουσία διαμορφώνεται ανάμεσα στα διαφορετικά θρησκευτικά δόγματα.

            Στο Ιράν, αν τελικά επιβεβαιωθεί η νίκη Αχμαντινετζάντ, δεν θα υπάρξει χώρος στην κυβέρνηση για τους μεταρρυθμιστές και, το κυριότερο θα υπάρξει λιγότερος χώρος στις ζωές των πολιτών για μεταρρυθμιστικές ιδέες.

            Σύμφωνα με τους πολιτικούς αναλυτές, και οι δύο πλευρές της τωρινής διαμάχης στο Ιράν, μια μικρή ομάδα φονταμενταλιστών εναντίον ενός ιδιόμορφου συνασπισμού μεταρρυθμιστών και ρεαλιστών συντηρητικών έχουν γίνει εξαιρετικά αδιάλλακτες.

            Ένας Ιρανός πολιτικός επιστήμονας που ζήτησε να μην αποκαλυφθεί το όνομα του για λόγους ασφάλειας ανέφερε: «Δεν υπάρχει ομοφωνία σχετικά με το ποιοί είμαστε. Εδώ έχουμε ιδεολογίες και νοοτροπίες εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους. Εάν είσαι φιλελεύθερος, δεν μπορείς να είσαι επαναστάτης. Πρέπει να είσαι ή το ένα ή το άλλο».

            Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι η κατάσταση δεν μπορεί να αναστραφεί.

            Ο Τρίτα Πάρσι, συγγραφέας και ιδρυτής του Εθνικού ΙρανοΑμερικανικού Συμβουλίου (NIAC), εξηγεί: «Μολονότι η εναρμόνιση των ιδεολογικών κατευθύνσεων των δύο στρατοπέδων μπορεί να είναι δύσκολη, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αναπτύσσονται στο ίδιο περιβάλλον και έχουν τις ρίζες τους στο ίδιο σύστημα.

            Έχουν ισχυρό κίνητρο για να αποφύγουν μια ολοκληρωτική κατάρρευση του συστήματος, μιας και κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό και για τις δύο πλευρές. Βέβαια το κατά πόσον αυτό θα τους κάνει να προσπαθήσουν να βρούν κοινό έδαφος είναι άλλο ζήτημα».

 Michael Slackman