Καλωσορίστε και τους Βουσμάνους, στις παρυφές της ερήμου Καλαχάρι, που θεωρήθηκαν εκτός πολιτισμού επειδή ήταν σχεδόν γυμνοί και μονίμως μετακινούμενοι. Δεν είχαν την παραμικρή ιδέα του τι σήμαινε ιδιοκτησία και, στις πρώτες επαφές τους με τους λευκούς, ξεσπούσαν σε γέλια μόλις τους έδειχνες ένα τμήμα του εδάφους λέγοντάς τους πως σου ανήκει. Ηταν σαν να τους διαβεβαίωνες ότι κατέχεις ένα τμήμα του αέρα ή του χρόνου. Εντούτοις, με δεδομένες τις φονικές συνέπειες του αχαλίνωτου ιδιοκτησιακού ανταγωνισμού στη Δύση, προϋποτίθεται μια άβυσσος προκατάληψης για να αρνηθείς ότι η κουλτούρα των Βουσμάνων, που σ' εμάς φαντάζει απλώς παιδαριώδης μέσα στην εκστατική της πτωχεία, ενδέχεται να ήταν όντως πνευματικά ανώτερη. Ομολογουμένως, είχαν μόνον τον έναστρο ουρανό, δηλαδή το παν. Θα μου απαντούσε κάποιος αυθόρμητα ότι αγνοούσαν τον πειρασμό της ιδιοκτησίας της γης διότι ήταν νομάδες. Θα ανταπαντούσα λιγότερο αυθόρμητα ότι -ποιος ξέρει;- ίσως, ανάποδα, να ήταν νομάδες διότι αγνοούσαν τον πειρασμό της ιδιοκτησίας της γης, όπως ο Αβελ ας πούμε. Μήπως δεν ακολουθήσαμε τον Κάιν σ' αυτή τη φρενίτιδα της ατέρμονης εκμετάλλευσης, με την κυριολεκτική σημασία του όρου εκ-μετάλλευση; Αν η γη ψυχορραγεί μετά από μια τέτοια αποστραγγιστική και διά της βίας άντληση πόρων, η κατάπληξη είναι μάλλον αδικαιολόγητη.

Εξάλλου, οι επιστήμονές μας, με το να πρωτοστατούν στη συγχώνευση γνώσης και τεχνολογίας, δεν κάνουν κάτι διαφορετικό: ανακρίνουν το αντικείμενο ώσπου να φτύσει αίμα, ώσπου να του αποσπάσουν το μυστικό του και να το προωθήσουν, ουδετεροποιημένο, στο κύκλωμα της καπιταλιστικής αναπαραγωγής. Οι μετεωρολόγοι μας είναι πλέον σε θέση να προκαλέσουν βροχή βομβαρδίζοντας τα σύννεφα με κρύσταλλα θερμού ιωδιούχου αργύρου και, όπως πάντοτε, ελάχιστα τους νοιάζει το κατά πόσον αυτό πλήττει τις ισορροπίες του οικοσυστήματος, για να μην πούμε και για τον ψυχικό δεσμό ανάμεσα στον άνθρωπο και στα πνεύματα που κυβερνούσαν το συλλογικό ασυνείδητο πριν η μόλυνση επιφέρει τον κατακερματισμό του κύκλου των εποχών.

Απεναντίας, στην Ανατολή, αν μετά το τέλος του καλοκαιριού η ξηρασία παραταθεί πέραν των 40 ημερών, όσο διαρκεί ένα πένθος, ο εμίρης του Κατάρ έρχεται για να προσευχηθεί με το πλήθος και διαβάζει γονατιστός, απ' το Χαντίθ, το ιερό κείμενο, ενώ τα παιδιά και οι γυναίκες ρίχνουν μέσα στα ξεραμένα πηγάδια καρπούς και άνθη. Απ' τη μεριά μας, θεωρούμε αυτή τη χειρονομία απατηλή ή βλακώδη, επειδή έχουμε ξεχάσει εντελώς τις θεραπευτικές λειτουργίες όχι του ιωδιούχου αργύρου αλλά του συμβολικού συστήματος, και μαζί την πεποίθηση ότι η εμβληματική αλήθεια ενός γεγονότος καθιστά τη ρεαλιστική του πιστοποίηση δευτερεύουσα.

Επιμύθιο: ισχύει, σαφέστατα, ότι ο Διαφωτισμός μάς απάλλαξε από προκαταλήψεις και δουλείες, ισχύει όμως και ότι μας εκπαίδευσε στη λατρεία της επαλήθευσης, μέχρι του σημείου να την καταχραστούμε: δεν απέμεινε τίποτα πια που να μπορεί να χαρακτηριστεί αληθινό εκτός απ' αυτά που δεν γνωρίζουμε, λόγου χάριν το Θιβέτ. Το τελευταίο, σαν τέτοιο, δηλαδή αληθινό, μας τρομάζει και θα κάνουμε τα πάντα προκειμένου ο Δαλάι Λάμα να γίνει αστέρας του δυτικού θεάματος, όπως και έγινε.

 Ευγένιος Αρανίτσης