«Οσες μεταβολές και αν γίνουν στο υφιστάμενο σύστημα δεν είναι αρκετές για να ανατρέψουν την προβληματική κατάσταση του ελληνικού δημοσίου πανεπιστημίου. Χρειάζεται ένα "σοκ"· και αυτό δεν μπορεί να είναι άλλο από την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος ώστε να σπάσει το κρατικό μονοπώλιο και να μπορεί στην Ελλάδα να λειτουργήσει ελεύθερα και το μη κρατικό, μη κερδοσκοπικό ΑΕΙ» ανέφερε σε ομιλία του πριν από λίγες ημέρες ο υπουργός Παιδείας, προκαλώντας το πρώτο «σοκ» στην πανεπιστημιακή κοινότητα. Μετά τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν επανήλθε, λέγοντας ότι οι δηλώσεις του αλλοιώθηκαν. «Θλίβομαι όταν δηλώσεις αλλοιώνονται και όταν επιχειρείται να δοθεί η εντύπωση ότι η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας απαξιώνει το δημόσιο πανεπιστήμιο» είπε. Ωστόσο η άποψή του καταγράφηκε και η συζήτηση γύρω από τα προβλήματα του δημόσιου πανεπιστημίου άνοιξε για άλλη μία φορά.

Επανειλημμένως έχουμε αναφερθεί στην κατάσταση της Παιδείας μας και ειδικότερα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης όπως αυτή έχει διαμορφωθεί τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, δηλαδή από την πτώση της Δικτατορίας ως σήμερα. Γεράσαμε και μαζί μας γέρασαν οι δήθεν εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις. Ζουν όμως και βασιλεύουν τα πάσης φύσεως ιδεολογήματα, τα χουντικής εμπνεύσεως διδακτικά βοηθήματα, και πάνω από όλα η ανώφελη και α-νόητη κόντρα ανάμεσα σε δύο αιωνίως ανακυκλούμενες και αλληλοτροφοδοτούμενες αυθαιρεσίες: στην εκάστοτε κυβερνητική αυθαιρεσία και στην εκάστοτε αυθαιρεσία των αντιπολιτευόμενων κομμάτων, και των ξεπεσμένων πρώην κυβερνητικών και των κομμάτων της λεγόμενης Αριστεράς. Δεκαετίες τώρα βλάπτουν και οι τρεις τους τη Συρία το ίδιο. Και κάπου εκεί στο τρίστρατο χωμένη και χαμένη η πανεπιστημιακή κοινότητα μοιραία και άβουλη... Και αν οι κατηγορίες του ΠαΣοΚ προς τη ΝΔ και αντιστρόφως για το ποιος φταίει κάθε φορά είναι τουλάχιστον αναιδείς και προσβλητικές για τη μνήμη μας, η στάση της Αριστεράς δείχνει πως οι άνθρωποι αυτοί δυστυχώς είναι δεσμώτες θλιβερών ιδεολογημάτων και αθεράπευτης μικροπολιτικής τακτικής. Για τούτο πρέπει να το πούμε καθαρά, πως ακριβώς επειδή η Αριστερά έχει αναλογικά μεγαλύτερη επιρροή σε θέματα Παιδείας και η ευθύνη της για την κατάντια της Παιδείας είναι αναλογικά μεγαλύτερη από όσο φαντάζεται και η ίδια. Καταλαβαινόμαστε τώρα, δεν χρειάζονται περισσότερα, κατά τον έτερο ποιητή.

Τα λέμε αυτά γιατί μέσα στη μαγιάτικη φούντωση ο αρμόδιος υπουργός είδε ξαφνικά μπροστά του το όραμα της Μεγάλης Παιδείας να του γνέφει. Και μας αποκάλυψε το μυστικό: για να ανανήψει το νεκρωμένο δημόσιο Πανεπιστήμιο χρειάζεται ένα γερό (ηλεκτρο)σοκ: να δει μπροστά του το φάντασμα του ιδιωτικού, μη κερδοσκοπικού, αξιοκρατικού Πανεπιστημίου. Οποιαδήποτε θεραπεία και αν ακολουθήσουμε, είπε, το σαπισμένο σώμα δεν πρόκειται να ανθήσει, αν δεν αναθεωρηθεί το άρθρο 16! Αλλά, όπως έχουμε ξαναπεί, το άρθρο 16 δεν περιέχει μόνο τις επτά θανάσιμες λέξεις που απαγορεύουν την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Προβλέπει τη γενναία χρηματοδότηση, την αυτοδιοίκηση, τη φροντίδα και υποστήριξη των τεχνών και του πολιτισμού, και άλλα. Ας ακολουθούσε λοιπόν αυτές τις συνταγματικές επιταγές ο εκάστοτε υπουργός, ας είχαμε ένα ζωντανό, ανοικτό και σύγχρονο δημόσιο Πανεπιστήμιο και τότε (όπως έχουμε ξαναπεί) ποιος θα φοβόταν τα ιδιωτικά.

Τα πράγματα όμως δεν είναι τελικά τόσο απλά. Οταν μια κυβέρνηση εκποιεί τόσο εύκολα έναν υγιή δημόσιο οργανισμό, όπως γίνεται σήμερα με τον ΟΤΕ, παλιότερα με τη ΔΕΗ και αύριο με τα ΕΛΤΑ, ποια υπόληψη μπορεί να έχει για ένα σκόπιμα εγκαταλελειμμένο, θνησιγενές δημόσιο Πανεπιστήμιο; Δεν αμφισβητούμε τις καλές προθέσεις κανενός. Επισημαίνουμε τα παράλογα και την εγκληματική, τελικά, κουτοπονηρία ανθρώπων που ισχυρίζονται ότι πιστεύουν πως η σωτηρία του δημόσιου Πανεπιστημίου θα προκύψει μέσα από τη σοκαριστική γέννα του ιδιωτικού. Και το χειρότερο: όσα ιδρύματα δεν υπογράψουν, καλύτερα, δεν μπορούν να υπογράψουν ως το τέλος Μαΐου τις διαβόητες «συμβάσεις», δεν πρόκειται να χρηματοδοτηθούν. Αλλά, ως γνωστόν, για να υπογραφούν και πρώτιστα για να έχουν κύρος αυτές οι συμβάσεις απαιτείται οργάνωση και υποδομή, πράγματα ως τώρα ανύπαρκτα. Πρόκειται για τον κύκλο του τέλειου παραλογισμού. Και απέναντι σε αυτή την κυβερνητική αυθαιρεσία τι κάνει η αντιπολίτευση, «μεγάλων» και «μικρών» κομμάτων; Απαντά με ανάλογη ανευθυνότητα και αυθαιρεσία. Θα κάνουμε απεργίες, θα κατεβούμε στους δρόμους, θα κλείσουμε τα πανεπιστήμια, θα κάψουμε τις πρυτανείες. Θα ασκήσουμε τη μεγάλη αρετή της «ανυπακοής»; Ιστορία που επαναλαμβάνεται τόσο προβλέψιμα δεν είναι πια δρώσα ιστορία, είναι τέλμα κανονικό.

Τελικά τείνω να πιστέψω πως το μόνο όντως αληθινό που ειπώθηκε για την Παιδεία μας και ειδικά για τα ΑΕΙ είναι όσα σοκαριστικά ακούσαμε από τον υπουργό Παιδείας: ότι, λέει, πίσω από όλα αυτά υπάρχουν άνθρωποι σκοτεινοί, «ακραία μικροσύνολα», «ακραίες μειοψηφίες», «δυνάμεις της αδράνειας», «βολεμένα κατεστημένα που φοβούνται μήπως αποκαλυφθεί η επιστημονική γύμνια τους». Αυτοί οι τρομεροί άνθρωποι, όπως ακούστηκε να λέει καθαρά στην τηλεόραση, «κρατούν την Παιδεία όμηρη»! Σοκαριστικό, αλλά ερμηνεύσιμο. Προφανώς στο ταπεινό και παρακατιανό Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, από όπου πήρε το πτυχίο του, τέτοια ελληνικά τούς μάθαιναν. Ενα ιδιωτικό πανεπιστήμιο στην Κομοτηνή θα άλλαζε τα πράγματα ραγδαίως.

Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέας.