Πριν από λίγο καιρό, ο Κλάουντιο Μάγκρις βρέθηκε σε μια μεγάλη διαδήλωση κατά της λιτότητας στη Μαδρίτη. Κι όπως γράφει σε ένα άρθρο του στην «Κοριέρε ντέλα Σέρα», αυτό που αισθάνθηκε δεν ήταν φόβος από τα βίαια επεισόδια που τη συνόδευσαν: ο 73χρονος συγγραφέας από την Τεργέστη θυμάται τις πολύ πιο βίαιες κινητοποιήσεις που έγιναν στην πόλη του μετά τον πόλεμο, όπως και τις οδομαχίες που σημειώθηκαν στη Γένοβα τόσο το 1960 όσο και το 2001 με αφορμή τη συνεδρίαση του G8. Δεν ήταν ούτε ανασφάλεια: οι άνθρωποι της γενιάς του, όπως οι ηλικιωμένοι του Σβέβο, δεν ενδιαφέρονται προσωπικά για το μέλλον, το σύμπαν τους είναι το παρόν, ένα παρόν που πρέπει να το αρπάξουν και να το απολαύσουν όσο είναι ακόμη καιρός ή να προσπαθήσουν να το αποφύγουν όταν υποφέρουν. Ηταν μια αμηχανία, μια απογοήτευση, σχεδόν μια δυσφορία, που προερχόταν από το γεγονός ότι δεν μπορείς, δεν έχεις δικαίωμα, να είσαι καλά όταν περιβάλλεσαι από τη δυστυχία, δεν μπορείς να είσαι πραγματικά ζωντανός σ' έναν κόσμο που σβήνει.

Τις ίδιες ημέρες, οι εφημερίδες αναφέρονταν στον αέρα της ανεξαρτησίας που φυσά όλο και δυνατότερα στην Καταλωνία και απειλεί με παράλυση ολόκληρη την Ισπανία. Κι η αίσθηση που αποκομίζει κανείς είναι μιας Ευρώπης που παρακμάζει, που δύει. Οι διαδηλώσεις δεν αποτελούν την έκφραση μιας πολιτικής εξέγερσης, δεν προτείνουν ένα εναλλακτικό σχέδιο για το μέλλον - ενδεχομένως συζητήσιμο, απαράδεκτο ίσως, αλλά πάντως ένα σχέδιο -, δεν προσφέρουν την εικόνα ενός στρατού που επιτίθεται, αλλά κάποιων μηχανοκίνητων μονάδων που ετοιμάζονται να λάβουν μέρος στην τελετή της υποστολής της σημαίας. Η Ευρώπη έμοιαζε, μοιάζει, απόμακρη, σαν τον αυτοκράτορα στην περίφημη παραβολή του Κάφκα, που το μήνυμά του έχει φύγει, είναι στον δρόμο, αλλά δεν φτάνει ποτέ στον προορισμό του. Ενισχύονται αντίθετα οι εθνικισμοί, οι τοπικισμοί και αυτή η παράλογη μανία της διάσπασης και του κατατεμαχισμού.

Ομως η μοναδική δυνατή πραγματικότητά μας, λέει ο Μάγκρις, η μοναδική που μπορεί να εγγυηθεί ασφάλεια και σταθερότητα, είναι η Ευρώπη. Ενα αληθινό ευρωπαϊκό κράτος, μια Ευρώπη που τα σημερινά εθνικά της κράτη θα έχουν μετατραπεί σε περιφέρειες, η καθεμιά με τη δική της αυτονομία, αλλά χωρίς δικαίωμα να ασκεί βέτο στις πολιτικές αποφάσεις μιας κυβέρνησης που πραγματικά θα κυβερνά ούτε δικαίωμα να υιοθετεί νόμους που θα έρχονται σε αντίθεση με το ευρωπαϊκό Σύνταγμα. Ενα ευρωπαϊκό κράτος, του οποίου το κύρος θα απορρέει όχι από τις απειλές ή τις προειδοποιήσεις, αλλά από την αποτελεσματικότητα ενός πραγματικού δικαίου.

Οποιος πιστεύει στην Ευρώπη, καταλήγει ο συγγραφέας του Δούναβη, είναι λογικό να έχει αυτή την αίσθηση αμηχανίας, δυσφορίας και κατάθλιψης. Ξέρει όμως ότι δεν έχει δικαίωμα να παραδοθεί στη μελαγχολία. Πρέπει να συνεχίσει να αγωνίζεται γι' αυτό που θεωρεί σωστό, ή έστω λιγότερο κακό, αποφασισμένος να μην αφήσει τις Πύλες της Κολάσεως να υπερισχύσουν. Non praevalebunt!