Για τους «παροικούντες την Ιερουσαλήμ» είναι εδώ και πολλά χρόνια κοινό μυστικό ότι η περιοχή των Ζωνιανών έχει ουσιαστικά τεθεί σχεδόν εκτός της δικαιοδοσίας του ελληνικού κράτους. Και μάλιστα με την ανοχή των αρχών. Χρειάσθηκε –απ’ ό,τι φαίνεται– μία παρεξήγηση, που κόστισε τον τραυματισμό αστυνομικών, για να το πληροφορηθούν και οι υπόλοιποι Ελληνες. Στο χωριό αυτό δεν έχουμε απλώς και μόνο την επιβίωση, έστω και σε ακραία εκδοχή, των δύο παραδοσιακών μορφών παρανομίας στην ορεινή Κρήτη: της οπλοκατοχής και της ζωοκλοπής. Αυτή είναι η κάπως γραφική αφετηρία ενός φαινομένου, που έχει μετεξελιχθεί σε κάτι πολύ πιο επικίνδυνο.

Οσο κι αν φαίνεται υπερβολικό, η σκληροτράχηλη αγροτική κλειστή κοινωνία στα Ζωνιανά λειτουργεί ως υπόβαθρο για τη γέννηση και ανάπτυξη μιας ελληνικής εκδοχής των εγκληματικών οργανώσεων του ιταλικού Νότου. Από τη ζωοκλοπή έχουν προ πολλού περάσει –μεταξύ άλλων– και στην παραγωγή και στο λαθρεμπόριο ναρκωτικών. Μπορεί σ’ αυτά να επιδίδεται μία μειοψηφία, αλλά είναι προφανές ότι έχει την υποστήριξη ή τουλάχιστον την ανοχή της τοπικής κοινωνίας. Ο παραδοσιακός κώδικας προτάσσει τη συνοχή της κοινότητας έναντι των τρίτων και επιβάλλει το νόμο της σιωπής. Οι εγκληματίες βρίσκουν πλήρη κάλυψη, όμως, και για ένα δεύτερο λόγο. Ο πλούτος από τις παράνομες δραστηριότητες διαχέεται.

Το κρίσιμο ζήτημα, όμως, δεν είναι τόσο η στάση της τοπικής κοινωνίας, όσο η κραυγαλέα ανοχή της Πολιτείας. Ανοχή που, βεβαίως, δεν είναι καθόλου αθώα. Θυμίζει σε μικρογραφία τη διαπλοκή του εγκλήματος με πολιτικούς, αστυνομικούς και δικαστικούς παράγοντες, που αποκαλύφθηκε στην Ιταλία. Οσοι από τους ντόπιους πολιτικούς όλα αυτά τα χρόνια σιωπούσαν, έχουν βαρύτατη ευθύνη. Τα τωρινά λόγια τους ηχούν βαθύτατα υποκριτικά.

Για να διαλυθεί τελείως και οριστικά το κράτος εν κράτει στα Ζωνιανά είναι αναγκαίες δύο κινήσεις. Πρώτον, να εγκατασταθεί εκεί αστυνομική δύναμη. Δεύτερον, να πραγματοποιηθούν εκτεταμένοι έλεγχοι «πόθεν έσχες» για να εντοπισθεί το χρήμα από τις εγκληματικές δραστηριότητες και ενδεχομένως η ροή του προς κρατικούς αξιωματούχους. Χωρίς αυτά, η χθεσινή εκτεταμένη αστυνομική επιχείρηση θα εκφυλισθεί σε μία άνευ σημασίας παρένθεση, που υπηρετεί τις επικοινωνιακές σκοπιμότητες της κυβέρνησης. Θα δικαιωθεί ο ντόπιος, που προκλητικά δήλωσε στην τηλεόραση: «τσ’ αφήσαμε να μπούνε»!

 Σταύρου Λυγερού