«Δεν μπορεί μια πολιτική ηγεσία, ν' ανακοινώνει μέτρα, χωρίς να λαμβάνει υπ' όψιν τη λειτουργία των τοπικών οικονομικών και κοινωνικών δομών και τις επιθυμίες των ίδιων κατοίκων αλλά και τις βαθύτερες αιτίες των προβλημάτων», υποστηρίζει ο Γιάννης Ζαϊμάκης, επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, που έχει εξειδικευτεί στις Τοπικές Κοινωνίες και τον Πολιτισμό.

«Οι κάτοικοι των Ζωνιανών πιστεύουν στην ιδιοσυστασία ότι είναι ξεχωριστοί, έχουν ιδιαίτερες αντιλήψεις και ταυτότητα, η οποία εγκυμονεί κινδύνους. Η κουλτούρα του σωστού άνδρα που οπλοφορεί αποτελεί κίνδυνο για μεταβολή προς εγκληματικές συμπεριφορές, δημιουργεί υπόβαθρο εγκληματικότητας», εξηγεί.

Η προαγωγή της ανθρώπινης ευημερίας και της ποιότητας ζωής στον Μυλοπόταμο -και όχι απλά στα Ζωνιανά- προϋποθέτει σχεδιασμένες παρεμβάσεις και αλλαγές που θα εναρμονίσουν την οικονομική ανάπτυξη με τους κοινωνικούς σκοπούς, τονίζει. Για να υπάρξει μετατροπή της νοοτροπίας, πρέπει να υπάρξει βιώσιμη οικονομία και ανάπτυξη και να δοθεί έμφαση σε κοινωνικές πολιτικές. Ιδού τα άμεσα και μακροπρόθεσμα μέτρα που προτείνει ο ίδιος να παρθούν.

1 Κατ' αρχήν ένα σχέδιο συλλογικής δράσης για την αντιμετώπιση των αναγκών, με δράσεις και δίκτυα διακοινοτικών συνεργασιών με τη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και εκπροσώπους τοπικών συλλόγων.

2 Χρειάζεται η τοπική κοινωνία να καταλάβει ότι δεν είναι μόνη της και ότι έχει τη στήριξη του κράτους και δεν είναι ο αποδιοπομπαίος τράγος. Σ' αυτό το επίπεδο λοιπόν χρειάζεται και η στήριξη σε επίπεδο κυβέρνησης και θεσμών, η οποία θα προσωποποιείται και θα έχει συνεχή επαφή με τον ορεινό Μυλοπόταμο, ώστε ν' αποκτήσει και την εμπιστοσύνη της τραυματισμένης κοινότητας των Ζωνιανών.

3 Χρειάζεται μέσα από τον διάλογο και την ενεργητική συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας ένα αναπτυξιακό όραμα. Πρακτικά αυτό μεταφράζεται σε προγράμματα διατροφής, οικοτουρισμού, εναλλακτικών μορφών κτηνοτροφίας και γεωργίας, που θ' αξιοποιούν το ανθρώπινο δυναμικό και το πολιτισμικό κεφάλαιο μιας γνώσης παραδοσιακών προϊόντων και υπηρεσιών, με ήπια μοντέλα ανάπτυξης, συμβατά με τις αξίες τους. Στο παρελθόν έγιναν κάποια προγράμματα, τα οποία όμως σε γενικές γραμμές δεν ήταν συμβατά με τις πραγματικές ανάγκες των κατοίκων.

4 Προγράμματα κοινωνικής πολιτικής και επαγγελματικής κατάρτισης για την κοινωνική ένταξη ανθρώπων της περιοχής που δεν διαθέτουν υψηλά εισοδήματα από παράνομες δραστηριότητες, αλλά στον αντίποδα βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας. Νέοι άνεργοι, άτομα με αναπηρίες, γυναίκες που επιθυμούν να εργαστούν έξω από το σπίτι, συμβατά με τις γνώσεις, τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους. Σ' αυτήν την κατεύθυνση υπάρχουν προγράμματα για χωρικά αποκλεισμένες περιοχές κι από την Ευρωπαϊκή Ενωση.

5 Ουσιαστικές βελτιώσεις σε συστήματα υλικοτεχνικής υποδομής. Πρώτ' απ' όλα βελτίωση του απαράδεκτου οδικού δικτύου, που επιτείνει τη γεωγραφική απομόνωση και τον αποκλεισμό του Μυλοπόταμου από τα αστικά κέντρα. Επίσης, βελτίωση των συστημάτων ύδρευσης, άρδευσης και αποχέτευσης, αλλά κι ένα πρόγραμμα ανάπλασης παραδοσιακών οικισμών, που θ' αναδείξει την τοπική αρχιτεκτονική, που έχει αλλοιωθεί με την πάροδο του χρόνου.

6 Θεσμοθέτηση προγραμμάτων πολιτιστικών δραστηριοτήτων σε σταθερή βάση και ενημερωτικές παρεμβάσεις σε σχολικές μονάδες της περιοχής σε ζητήματα νοοτροπιών. Τα νέα παιδιά δεν μπορούν να υποχρεωθούν να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους εάν δεν πειστούν, τόσο τα ίδια όσο και οι οικογένειές τους, για την αξία της εκπαίδευσης. Η ευαισθητοποίηση, ο διάλογος, η συζήτηση με ειδικούς σε οργανωμένες συναντήσεις -κοινοτικά φόρα- μπορεί να έχουν σταδιακά αποτελέσματα, με σεβασμό πάντοτε από την πλευρά των επιστημόνων στην ιδιαίτερη κουλτούρα που πρεσβεύει ο ορεινός Μυλοπόταμος.

7 Ανάλογη πρέπει να είναι η αντιμετώπιση σε ζητήματα οπλοχρησίας, οπλοκατοχής. Πολλά νέα παιδιά, κυρίως στον αγροτικό χώρο, κοινωνικοποιούνται με τις αξίες της χρήσης του όπλου. Αυτή η διαγενεακή πολιτισμική μεταβίβαση μιας έκνομης συμπεριφοράς πρέπει να σπάσει με εκπαιδευτικές παρεμβάσεις σε επίπεδο σχολικής εκπαίδευσης και κοινοτικές δράσεις στον τόπο διαβίωσης των ανθρώπων. Ειδικά εκπαιδευμένοι δάσκαλοι και καθηγητές μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά και τους γονείς τους να αποσυνδέσουν τις τοπικές αξίες με τις προνεοτερικές και παρωχημένες συμπεριφορές συμβολικής βίας.

8 Οταν μια μερίδα των οικονομικών ή και τοπικών ελίτ (πολιτικοί, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες, εκπρόσωποι φορέων) δεν απαξιώνουν ρητά και κατηγορηματικά την κατοχή του όπλου και την οπλοχρησία, δεν μπορούμε να περιμένουμε πολλά από την τοπική κοινωνία, ένα μέρος της οποίας διαχρονικά αξιοδοτεί και νοηματοδοτεί την οπλοχρησία ως μια τοπική αξία και ως ένα δικαίωμα της κρητικής ιδιοσυστασίας. Χρειάζεται να υπάρξει συνολική απαξίωση. Η χρήση του σήμερα είναι αδικαιολόγητη και αποτελεί ιδεολόγημα.

9 Κορυφαίοι Κρητικοί είχαν για μοναδικό τους όπλο την πέννα τους, λ.χ. Καζαντζάκης, Πρεβελάκης. Η Κρήτη του πνεύματος δεν έχει ανάγκη τα όπλα και τα σχετικά ιδεολογήματα. Ανάδειξη λοιπόν των Κρητών διανοουμένων.

10 Δημιουργία μιας διακοινοτικής κοινωνικής υπηρεσίας σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με κοινωνιολόγους, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, και δράσεις κοινωνικής πολιτικής για λόγους πρόληψης. Το μοντέλο αυτό χρησιμοποιείται ευρέως σε ξένες χώρες, όπως π.χ. στη Σουηδία. Δεν χρειάζεται αστυνομικός σταθμός στην περιοχή, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, αφού θα δυναμίτιζε τα πνεύματα, αλλά δίκτυο επιστημόνων που θα μπορούσε να χαράξει κοινωνική δράση, με βάση τις ανάγκες και τα προβλήματα. 

Άννα Στεργίου