«Απ' το αίμα βουρκωμένος λύθηκε ο ποταμός, και παντού / η τελετή της αθωότητας πνίγεται• / οι καλύτεροι χωρίς πεποίθηση, ενώ οι χειρότεροι / είναι γεμάτοι από την ένταση του πάθους. / Σίγουρα κάποια αποκάλυψη θα είναι κοντά».

 

Ο Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς έγραψε τη «Δευτέρα Παρουσία» το 1919 (η μετάφραση είναι του Γιώργου Σεφέρη). Τα σημερινά παιδιά ίσως να μη διδάσκονται αυτό το ποίημα στο σχολείο, αλλά ο Ντέιβιντ Ααρόνοβιτς των «Τάιμς» θυμάται με πόσο πάθος το απήγγελλε ο δικός του δάσκαλος. Ο ίδιος και οι συμμαθητές του ήταν εξεγερμένοι - αγανακτισμένοι θα λέγαμε σήμερα - όπως άρμοζε στα παιδιά της ηλικίας τους. Κι ήταν σαφές ότι η προειδοποίηση που τους απηύθυνε ο δάσκαλος θα έπεφτε στο κενό. Ηταν γεμάτοι από την ένταση του πάθους και σίγουρα δεν ήταν οι χειρότεροι. Η αποκάλυψη μπορούσε να περιμένει.

Ο ποιητής όμως έχει φυσικά δίκιο. Σε ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη, οι μειονότητες καταφέρνουν να επιβληθούν στη σιωπηλή πλειονότητα είτε γιατί έχουν όπλα είτε γιατί είναι αποφασισμένες να πεθάνουν ή απλώς γιατί φωνάζουν πιο δυνατά. Το βλέπουμε στο Αφγανιστάν, όπου οι Ταλιμπάν και οι σύμμαχοί τους πνίγουν κάθε μετριοπαθή φωνή. Το βλέπουμε στο Ιράκ, όπου οι καμικάζι ανατινάζονται κάθε τόσο μαζί με ανυποψίαστους πολίτες χωρίς κανείς να καταλαβαίνει ποτέ τον λόγο. Το βλέπουμε στην Τυνησία, όπου οι ισλαμιστές απαιτούν τη ματαίωση της προβολής ενός καρτούν («Περσέπολις») επειδή δεν τους αρέσει. Το βλέπουμε κυρίως στην Αίγυπτο, όπου η καταπίεση των Κοπτών οδηγεί σε αιματηρές συγκρούσεις.

Παραλίγο να υποκύψουμε στον πειρασμό να προσθέσουμε στον κατάλογο την Ελλάδα, όπου κάποιες αποφασισμένες μειονότητες εμποδίζουν με τη δυναμική τους δράση κάθε βήμα, κάθε λύση, είτε πρόκειται για την αποκομιδή των σκουπιδιών είτε για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης ή τη λειτουργία των πανεπιστημίων. Δεν το κάνουμε για να αποφύγουμε την ισοπέδωση - και την κατάθλιψη.

Το πρόβλημα με τη μετριοπάθεια είναι ότι είναι μετριοπαθής, γράφει ο Ααρόνοβιτς. Επιθυμεί μικρά, καθημερινά πράγματα: τον διάλογο, την ψήφο, τη φιλία, την υγεία, ένα απλό φαγητό. Στις δημοκρατίες, περιμένουμε από το κράτος να προστατεύσει τα δικαιώματά μας. Τα δύσκολα αρχίζουν όταν αντιδρούν οι «γεμάτοι από την ένταση του πάθους». Στις χώρες της Αραβικής Ανοιξης, οι δημοκράτες εμφανίζουν σημάδια κόπωσης. Αλλά η πρόοδος που έχει γίνει είναι αναμφισβήτητη. Στη Λιβύη, η εποχή του Καντάφι αποτελεί παρελθόν. Στην Τυνησία, θα διεξαχθούν εκλογές σε δύο μήνες και το κόμμα που προηγείται είναι οι μετριοπαθείς ισλαμιστές. Εναν μήνα αργότερα, θα ακολουθήσουν οι εκλογές στην Αίγυπτο. Και παρά τα φαινόμενα, οι περισσότεροι Αιγύπτιοι είναι μετριοπαθείς. Θα χρειαστούν βέβαια ισχυρούς θεσμούς για να προστατευθεί η πλειοψηφία από τις μειοψηφίες.

Την Αποκάλυψη δεν θα την αφήσουν - δεν θα την αφήσουμε - να έλθει.

 Του Μιχάλη Μητσού