Και ξαφνικά, βρεθήκαμε καλοκαιριάτικα, με θερμοκρασίες 38 βαθμών Κελσίου, να ξεφυλλίζουμε λεξικά, να μπουρδουκλωνόμαστε με νέους όρους και να ακούμε τους ειδικούς στη σκοτεινή σανσκριτική των «φάινανς» να εξηγούν τι είναι «επιλεκτική χρεοκοπία» και τι διαφέρει (αν διαφέρει) από την κανονική χρεοκοπία...

Ερώτημα πρώτο: Πώς προέκυψε ξαφνικά η συζήτηση αυτή; Η κλασική, δέσμια του επαρχιωτισμού μας, απάντηση είναι πως η συζήτηση γίνεται επειδή κάτι είπε ο Βενιζέλος, κάτι απάντησε ο Σαμαράς, κάτι ξέφυγε του Παπανδρέου μιλώντας σε κάτι Γερμανούς, κάτι πέταξε κάποιος τρίχας σε κάποια τηλεόραση... Αλλά δεν είναι έτσι. Η συζήτηση άνοιξε έτσι ξαφνικά, επειδή έτσι ξαφνικά η μεγάλη περιπέτεια της διεθνούς οικονομικής κρίσης φαίνεται να μπήκε σε νέα περιδίνηση, λίγο πριν γιορτάσει τα τρίτα της γενέθλια, τον ερχόμενο Σεπτέμβρη. Με τους οίκους αξιολόγησης να απειλούν με υποβάθμιση την αμερικανική οικονομία, την Ιταλία να στενάζει στις αγορές ομολόγων και τον αξιοσέβαστο ιταλό υπουργό Οικονομικών Τρεμόντι να υιοθετεί εκείνον τον ατυχή Τιτανικό του Παπακωνσταντίνου, για να προειδοποιήσει τη Μέρκελ ότι αν το ευρωπλοίο τρακάρει με το παγόβουνο, δεν θα γλιτώσουν ούτε οι επιβάτες της πρώτης θέσης, δηλαδή οι «τριαλφάδες» Γερμανο-ολλανδοί. Η οικονομική κρίση μπήκε σε νέες, πιο επικίνδυνες θάλασσες και σπρώχνει την αμήχανη Ευρώπη προς μια οριστική λύση της κρίσης χρέους, την οποία ώς τώρα ανέβαλε. Ετσι άνοιξε και η συζήτηση και για τη δική μας «επιλεκτική» χρεοκοπία.

Ερώτημα δεύτερο: Κι είναι καλό ή κακό για εμάς που στα ευρωπαϊκά σαλόνια προφέρουν τώρα την απαγορευμένη λέξη, έστω και μαριναρισμένη «επιλεκτικά», και συζητούν ανοιχτά όσα ώς τώρα ψιθυρίζονταν πίσω από ηχομονωμένες πόρτες - για κούρεμα, επαναγορά ή ανακύκληση του ελληνικού χρέους; Η κλασική, και ολίγον επαρχιώτικη και πάλι, απάντηση είναι πως η συζήτηση αποδεικνύει την αποτυχία του Μνημονίου και της κυβέρνησης γενικώς, αφού φέρνει από το παράθυρο, έστω και ως «επιλεκτική», τη χρεοκοπία, προς αποφυγήν της οποίας μας έλεγαν τόσον καιρό ότι θυσιαζόμαστε. Αλλά αυτή είναι η μία μόνον, και η λιγότερο σημαντική, όψη της υπόθεσης. Το Μνημόνιο, πράγματι, δεν ήταν ποτέ (για τους εμπνευστές του, ό,τι κι αν έλεγαν οι ανέμπνευστοι προπαγανδιστές του) ένα σχέδιο «σωτηρίας» της Ελλάδας. Ηταν ένα μέσο για να κερδίσει η αναποφάσιστη Ευρώπη χρόνο μέχρι να αντιμετωπίσει την ελληνική κρίση χρέους, με την ελπίδα ότι η Ελλάδα, στο μεταξύ, θα έχει απομονωθεί υγειονομικά από την υπόλοιπη εύφλεκτη περιφέρεια της Ευρώπης και η «μετάδοση» της νόσου θα έχει αποκλειστεί. Το σχέδιο απέτυχε. Ο χρόνος τέλειωσε γρηγορότερα από ό,τι περίμεναν και πρέπει τώρα να πάρουν την απόφαση που ήθελαν να αποφύγουν: ή θα δώσουν μια οριστική λύση στο πρόβλημα του χρέους (μας) ή ρισκάρουν τη διάλυση του ευρωοικοδομήματος. Και η επιτάχυνση αυτή, υπό προϋποθέσεις, υπό την προϋπόθεση δηλαδή ότι θα φωτίσει τη Μέρκελ ο Θεός στον οποίο πιστεύει, είναι καλή είδηση για την Ελλάδα.

Ερώτημα τρίτο: Με όλα αυτά, τελικά, η «επιλεκτική χρεοκοπία» είναι ή δεν είναι χρεοκοπία; Ανατρέχω στον Κένεθ Ρόγκοφ, τον πιο αποδεκτό και έγκυρο μελετητή του φαινομένου της χρεοκοπίας. Υπάρχουν πολλοί λόγοι - λέει - που μπορεί να οδηγήσουν ένα κράτος σε χρεοκοπία, αλλά υπάρχει ένας μόνος τρόπος να εκδηλωθεί η χρεοκοπία: να αδειάσουν τα ταμεία, να στεγνώσει η ρευστότητα. Συνεπώς, αν ο υποβιβασμός των ελληνικών ομολόγων από τους κακόφημους οίκους στην κατηγορία «Selective default» δεν διαταράξει τη ροή χρήματος προς το δημόσιο ταμείο και το τραπεζικό σύστημα, αν δεν δημιουργήσει κρίση ρευστότητας, χρεοκοπία δεν είναι. Κι αν ο χαρακτηρισμός αυτός είναι το τίμημα για μια ουσιαστική, δραστική μείωση του συνολικού όγκου του χρέους και μια ουσιαστική ελάφρυνση του αβάσταχτου κόστους των τόκων του, τότε αυτό είναι ένα τίμημα που την Αθήνα δεν έχει λόγο να τρομάζει (αν η ρευστότητα παραμένει ανέπαφη). Δεν είναι ακόμη καθόλου βέβαιο αν και το Βερολίνο, η Φρανκφούρτη, οι Βρυξέλλες είναι έτοιμες να καταβάλουν το τίμημα. Κι αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα και ο πραγματικός κίνδυνος...