Ο Τζον
Σταινμπεκ είχε επισημάνει ότι «η θλιμμένη ψυχή μπορεί να σε σκοτώσει
γρηγορότερα , πολύ γρηγορότερα από ότι ένα μικρόβιο». Αυτή η οξυδερκής
παρατήρηση , που πλέον έχει επιβεβαιωθεί μέσω μελετητών , πρέπει
οπωσδήποτε να λαμβάνει υπόψη σε μια περίοδο τόσο μεγάλης ανισότητας που η
συνολική καθαρή περιουσία του ευπορότερου 1% των αμερικανών είναι
μεγαλύτερη από του φτωχότερου 90%.
Αυξάνονται
διαρκώς τα στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία το τίμημα για τα φτωχότερα
κοινωνικά στρώματα δεν είναι μόνο οικονομικό άλλα και ψυχολογικό, καθώς
προκαλείται μελαγχολία . Αυτή η μελαγχολία φαίνεται ότι οδηγεί σε ψηλά
ποσοστά βίαιων εγκλημάτων, χρήσης ναρκωτικών , ανήλικων γονέων ακόμη και
καρδιακών νοσημάτων .Αυτό είναι το επιχείρημα ενός σημαντικού βιβλίου
δυο διακεκριμένων επιδημιολόγων του Ριτσαρντ Γουιλκινσον και της Κειτ
Πικετ, που τιτλοφορείται «Thespiritlevel : WhyCreaterEqualityMakesSocietiesStronger» . Υποστηρίζουνότι
η εισοδηματική ανισότητα καταρρακώνει την ανθρώπινη ψυχή, προκαλώντας
άγχος , δυσπιστία και μια σειρά ψυχοπαθολογικών ασθενειών.
Ακρογωνιαίο
λίθο του επιχειρήματος τους αποτελεί η άποψη ότι η άνθρωποι είναι
κοινωνικά ζώα και ότι , σε κοινωνίες στις όποιες επικρατεί μεγάλη
ανισότητα, αυτοί που βρίσκονται στη βάση της εισοδηματικής και
κοινωνικής κλίμακας πάσχουν από ένα ευρύ φάσμα ασθενειών. Παραδείγματος
χάρη , σύμφωνα με μια μεγάλης διάρκειας μελέτη με θέμα τους βρετανούς
δημοσίους υπάλληλους, όσοι βρίσκονται χαμηλά στην ιεραρχική κλίμακα
έχουν περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από κάποια καρδιακή νόσο ,
από κάποιο είδους καρκίνου ή να αυτοκτονήσουν .Παραπλήσια στοιχεία έχουν
προκύψει και από μελέτες άλλων πρωτευόντων θηλαστικών . Λόγου χάρη, οι
μακακοι είναι επίσης πολύ κοινωνικά ζώα και οι επιστήμονες τους έβαλαν
σε κλουβιά και τους έμαθαν πώς να σπρώχνουν ένα μοχλό ώστε να μπορούν να
έχουν πρόσβαση σε κοκαΐνη.
Οι
μαϊμούδες που βρίσκονται χαμηλότερα στην ιεραρχία έπαιρναν μακρόν
περισσότεροι κοκαΐνη από τις μαϊμούδες που βρίσκονταν ψηλότερα. Μέσω
άλλων πειραμάτων , ανακαλύφθηκε ότι οι μαϊμούδες που βρίσκονται χαμηλά
στην ιεραρχία παρουσίαζαν και κάποια σωματικά προβλήματα, όπως είναι η
αρτηριοσκλήρυνση και η αύξηση του κοιλιακού λίπους. Ότι ισχύει για τις
μαϊμούδες ισχύει και για τους ανθρώπους. Ερευνητές έχουν καταλήξει στο
συμπέρασμα ότι όταν οι άνθρωποι μένουν άνεργοι ή αντιμετωπίζουν
οικονομικά προβλήματα, παχαίνουν. Ο συσχετισμός είναι έντονος ανά την
υφήλιο ανάμεσα σε χώρες με μεγαλύτερη ανισότητα και χώρες με πιο
εκτεταμένη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Παραδόξως , στις χώρες με πιο
ελαστική νομοθεσία όσον αναφορά τα ναρκωτικά, όπως η Ολλανδία,
παρατηρείτε χαμηλότερο ποσοστό χρήσης από τους πολίτες , ενδεχομένως
πρόκειται για κοινωνίες όπου υπάρχει μεγαλύτερη ισότητα.
Οι
καθηγητές Γουιλκινσον και Πικετ μελετούν τις στατιστικές και
αποδεικνύουν ότι ο ίδιος συσχετισμός ισχύει για μια ευρεία γκάμα
κοινωνικών προβλημάτων . Στα πλούσια κράτη όπου παρατηρείται η
μεγαλύτερη ανισότητα σημειώνονται μεγαλύτερα ποσοστά ψυχικών ασθενειών ,
βρεφικής θνησιμότητας , παχυσαρκίας , παιδιών που εγκαταλείπουν το
σχολείο, ανήλικων γονέων κοκ. Γιατί λοιπόν η ανισότητα είναι τόσο
επιβλαβής? Στο βιβλίο τους οι δυο καθηγητές υποστηρίζουν ότι η ανισότητα
υπομονεύει την κοινωνική εμπιστοσύνη και το αίσθημα αλληλεγγύης μεταξύ
των πολιτών . Επιπροσθέτως υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι ως κοινωνικά
όντα , αγχώνονται όταν βρίσκονται στη βάση μιας ιεραρχίας . Αυτό το
άγχος προκαλεί βιολογικές αλλαγές, όπως είναι η απελευθέρωση της ορμόνης
κορτιζόνη , και παράλληλα οδηγεί στη συσσώρευση κοιλιακού λίπους . Όλα
αυτά έχουν ως αποτέλεσμα σωματικές ασθένειες, όπως τα καρδιακά νοσήματα ,
και φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας , όπως η διάπραξη βίαιων
εγκλημάτων , η αμοιβαία δυσπιστία , η αυτοκαταστροφική συμπεριφορά και η
διαρκής ανέχεια. Είναι δεδομένο ότι οι άνθρωποι δεν είναι όσοι όσο
αναφορά τις ικανότητες τους. Πάντα θα υπάρχουν κάποιοι που θα είναι πιο
πλούσιοι και κάποιοι άλλοι που θα βρίσκονται στα χαμηλότερα ιεραρχικά
επίπεδα , ωστόσο δεν είναι απαραίτητο η ανισότητα να είναι τόσο σκληρή
όσο είναι στην Αμερική σήμερα. Η Γερμάνια και η Ιαπωνία έχουν αποκτήσει
σύγχρονες και αποδοτικές οικονομίες έχοντας πολύ λιγότερη ανισότητα και
κοινωνικά προβλήματα από ότι οι ΗΠΑ. Ομοίως , το χάσμα πλουσίων-φτωχων
μειώθηκε επί κυβέρνησης Κλιντον μολονότι ήταν περίοδος οικονομικής
ακμής, »Η ανισότητα διχάζει και ακόμη και μικρές διαφοροποιήσειςφαίνεται ότι έχουν σημαντικά αποτελέσματα», επισημαίνουν οι Γουιλκινσον και Πικετ .
Επομένως
, ενώ οι Αμερικανοί διαφωνούν για την εθνική τους πολιτική , το 2011 θα
πρέπει να προσπαθήσουν να αμβλύνον τη σοκαρίστηκε ανισότητα που υπάρχει
σήμερα στην αμερικανική κοινωνία . Αυτές οι ανισότητες είναι εξαιρετικά
επιζήμιες , για τους αμερικανούς, αλλά και για τη ψυχή κάθε λαού.
Nicholas Kristof
|