Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Μετανάστευσης του Αφρικανικού Νότου, η Νότια Αφρική, η Μποτσουάνα και η Ναμίμπια είναι οι πιο ξενοφοβικές χώρες στον κόσμο. Και ο λαός με τα σκληρότερα αισθήματα απέναντι στους μετανάστες είναι οι Νοτιοαφρικανοί.

Την αποκαλούν «μέθοδο του περιδέραιου». Και συνίσταται στο να περνάς από τον λαιμό του θύματος ένα λάστιχο γεμάτο με πετρέλαιο και να του βάζεις φωτιά. Την εποχή του απαρτχάιντ, μαύροι εξτρεμιστές χρησιμοποιούσαν αυτή την τεχνική για να τιμωρήσουν τους συνεργάτες τού καθεστώτος. Τώρα, τη χρησιμοποιούν για να εκδικηθούν τους πρόσφυγες από τη Ζιμπάμπουε που κλέβουν τις δουλειές από τους ντόπιους. «Λυπάμαι που σκοτώθηκαν άνθρωποι» λέει ένας νεαρός που μένει στο Κλίβελαντ, ένα νότιο προάστιο του Γιοχάνεσμπουργκ. «Αλλά έπρεπε να φύγουν. Δεν έχουν κανένα δικαίωμα να παίρνουν τις δουλειές μας. Ας πάνε πίσω στη Ζιμπάμπουε να λύσουν εκεί τα προβλήματά τους, αντί να τα μεταφέρουν εδώ. Αρκετούς μπελάδες έχουμε».
Η άμεση αιτία των ταραχών της τελευταίας εβδομάδας, από την οποία έχουν βρει τον θάνατο 24 άνθρωποι, είναι η απελπισία πολλών φτωχών Νοτιοαφρικανών που ζουν σε απάνθρωπες συνθήκες. Οι ανισότητες στη χώρα αυτή είναι οι μεγαλύτερες στον κόσμο. Από αυτή την άποψη, οι μαύροι που επιτίθενται σε μαύρους στο Γιοχάνεσμπουργκ δεν είναι πολύ διαφορετικοί από τους λευκούς που επιτίθενται σε σκούρους στα περίχωρα της Νάπολι. Αλλά αυτό είναι ένα μέρος μόνο της εικόνας. Ο «μαύρος ρατσισμός» υπήρχε ήδη από την εποχή της αποικιοκρατίας και με το απαρτχάιντ οξύνθηκε ακόμη περισσότερο. Όπως γράφει στην Γκάρντιαν ο Σον Τζέικομπς, συγγραφέας του βιβλίου «Ο κόσμος του Τάμπο Μπέκι», οι προοδευτικοί νόμοι που έχουν ψηφιστεί για τη σεξουαλικότητα, τη θανατική ποινή ή τη μετανάστευση ήταν πρωτοβουλία μιας μικρής μειοψηφίας της πολιτικής τάξης. Ο λαός της Νότιας Αφρικής είναι συντηρητικός και, από κοινωνική άποψη, δεξιός, το αποδεικνύουν όλες οι έρευνες. Τα ξενοφοβικά αισθήματα είναι υψηλά παρά τη σχετικά μικρή επαφή με ανθρώπους από άλλες χώρες. Η κυβέρνηση δεν έχει την παραμικρή ιδέα για το πώς μπορεί να απαντήσει σε αυτές τις ακρότητες, λέει στη Ρεπούμπλικα ο γνωστός συγγραφέας Αντρέ Μπρινκ («Κοιτάζοντας στο σκοτάδι», «Η άλλη πλευρά της σιωπής», Εκδ. Χατζηνικολή). Υπάρχει ένα είδος συλλογικής υστερίας, που μεταδίδεται σε όλα τα στρώματα του πληθυσμού. Η αστυνομία δεν μπορεί να κάνει τίποτα, οι δυνάμεις της τάξης είναι διεφθαρμένες, οι λίγοι εγκληματίες που συλλαμβάνονται αφήνονται αμέσως ελεύθεροι. Η κατάσταση δεν μπορεί παρά να επιδεινωθεί. Αλλά ο Μπρινκ είναι αισιόδοξος. Ο γιος του έζησε επτά χρόνια στην Καραϊβική και τώρα θέλει να γυρίσει πίσω επειδή η εγκληματικότητα εκεί είναι πολύ μεγάλη. Στους δρόμους της Νότιας Αφρικής συναντά κανείς καθημερινά εξαιρετικούς ανθρώπους, αργά ή γρήγορα οι άνθρωποι αυτοί θα αναλάβουν την εξουσία, άλλη λύση δεν υπάρχει. Ή μάλλον υπάρχει, και λέγεται Κόλαση.

 Μιχάλη Μητσού