Όταν ακούμε...

... για ανισότητες, συνήθως τα μάτια μας στρέφονται στα πιο χαμηλά σκαλοπάτια της κοινωνικής κλίμακας: στους φτωχούς, στους κακοπληρωμένους, στους ανασφάλιστους, στους αστέγους. Και καμιά φορά ξεχνάμε να σηκώσουμε το βλέμμα πιο ψηλά, εκεί που κάποιοι άλλοι άνθρωποι απολαμβάνουν την εύκολη ζωή τους: οι πλούσιοι.

Αν μπορούσαμε...

... να τους μετρήσουμε, θα διαπιστώναμε πως οι πλούσιοι γίνονται στις μέρες μας ολοένα και περισσότεροι. Σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας Capgemini, ο αριθμός των εκατομμυριούχων σε όλον τον κόσμο υπερδιπλασιάστηκε την τελευταία δεκαετία, από 4,5 εκατομμύρια το 1996 σε 9,5 εκατομμύρια το 2006. Πριν από είκοσι χρόνια υπήρχαν μόνο 140 δισεκατομμυριούχοι. Έφτασαν όμως τους 946, σύμφωνα με το περιοδικό «Φορμπς» που τους μέτρησε πέρυσι. Οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι. Όπως έδειξαν οι οικονομολόγοι Τόμας Πίκετι και Ιμάνιουελ Σάεζ, από το 1970, το μερίδιο των πλουσιότερων ανθρώπων από τον πλούτο μιας χώρας αυξάνεται ολοένα (ιδιαίτερα στις αγγλοσαξονικές χώρες). Πρόκειται για την αντιστροφή μιας ιστορικής τάσης, αφού, στη Δυτική Ευρώπη, αυτό το μερίδιο μειωνόταν σταθερά στο πρώτο ήμισυ του εικοστού αιώνα, ώσπου σταθεροποιήθηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το αξιοσημείωτο όμως είναι πως, ενώ οι περιουσίες των πλουσίων συνήθως δεν προέρχονται από εργασία αλλά από κληρονομιά, τα τελευταία χρόνια είδαμε να αυξάνονται αστρονομικά οι αποδοχές τους. Όπως παρατηρεί ο οικονομολόγος Φρανσουά Μπουργκινιόν, «η παρατηρούμενη αύξηση των ανισοτήτων στις ανεπτυγμένες χώρες κατά τα είκοσι τελευταία χρόνια δεν προέρχεται από μια αύξηση κάποιων μισθών σε σχέση με τον μέσο μισθό, αλλά από μια εκτίναξη των υψηλότερων μισθών». Ανάμεσα στους ωφελημένους από αυτή την τάση θα διακρίνουμε τα διευθυντικά στελέχη πολύ μεγάλων επιχειρήσεων, οι αμοιβές των οποίων όποτε διαρρέουν στα μέσα ενημέρωσης, προκαλούν σκάνδαλο. Οι «πλούσιοι εργαζόμενοι» λοιπόν τείνουν να αντικαταστήσουν τους «εισοδηματίες» του περασμένου αιώνα.

Πώς να εξηγήσουμε...

... την εκρηκτική άνοδο αυτών των υψηλόμισθων; Οι αποδοχές των διευθυντικών στελεχών των 500 μεγαλύτερων αμερικανικών επιχειρήσεων εξαπλασιάστηκαν από το 1980 μέχρι το 2003. Όπως γράφει ο Ξαβιέ Μολενά στο περιοδικό «Ανθρωπιστικές επιστήμες», το ζήτημα απασχολεί τους οικονομολόγους. Πολλοί αποδίδουν αυτό το φαινόμενο στη γενικότερη τάση μείωσης του φόρου εισοδήματος προς όφελος των πλουσιότερων τάξεων. Οι Πίκετι και Σάεζ επισημαίνουν ότι μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξε ένα γενικότερο κλίμα που ήταν ευνοϊκό για τον συνδικαλισμό και την εφαρμογή αναδιανεμητικών πολιτικών οι οποίες υποστηρίζονταν από την επιβολή αυξημένης φορολογίας. Όμως από τη δεκαετία του 1970 άρχισαν πια να υποχωρούν οι κοινωνικές, φορολογικές και συνδικαλιστικές πιέσεις που εμπόδιζαν τους πλούσιους να γίνονται ακόμη πλουσιότεροι.

Η υποχώρηση...

... συνέπεσε με την εμφάνιση του νεοφιλελευθερισμού, στον οποίο οφείλουν την ύπαρξή τους αυτοί οι νεόπλουτοι: οι «πλούσιοι εργαζόμενοι» δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν αν δεν υπήρχαν οι «φτωχοί εργαζόμενοι». Χάρη στην κατάλυση του συνδικαλισμού και του κοινωνικού κράτους, η επιστροφή των πλουσίων είναι γεγονός.

 Ρ.Βρανάς