Οι χώρες δεν είναι τα τοπία, είναι οι άνθρωποι. Επιστρέφοντας από τα ταξίδια μου, θυμάμαι πάντα τους ανθρώπους πρώτα, κι ύστερα τη χώρα, έλεγε ο Ιταλός συγγραφέας Αντόνιο Ταμπούκι. Πολλές φορές έκανε ένα ντους και αυτόματα ξεχνούσε χώρες και ανθρώπους γιατί τους έλειπε εκείνος ο συνδυασμός ομορφιάς και ασχήμιας, ενώ άλλοτε έμενε ξάγρυπνος, ταξινομώντας χαρακτηριστικά και χαρακτήρες ανθρώπων που θύμιζαν μικρούς ζώντες οργανισμούς κολλημένους πάνω σε βράχους. Ο Ταμπούκι πέθανε φέτος στα 68 του. Τον φαντάζομαι, όμως, να περιφέρεται ανάμεσά μας, απορημένος για την έρημη χώρα του Αριστοτέλη και για τους πάλαι ποτέ ισχυρούς άνδρες των Αθηνών, που επί χρόνια κουνούσαν το δάκτυλο στους κατοίκους της Μήλου, εκβιάζοντάς τους. Τον φαντάζομαι να ακούει τις κραυγές απελπισίας των καρκινοπαθών, να καταγράφει την αθλιότητα του κέντρου της πρωτεύουσας, να πληροφορείται για τα υποσιτισμένα παιδιά της, να αγριεύει, παρακολουθώντας τον κενό λαϊκίστικο λόγο και την αντιφατική γλώσσα των πολιτικών κι ύστερα να ανατρέχει στον Καβάφη. Ποιον Καβάφη, όμως; Ισως αυτόν που οδηγεί τον Αντώνιο έξω από την Αλεξάνδρεια. (Αν υποθέσουμε, βεβαίως, ότι η Αλεξάνδρεια αντιπροσωπεύει τον συνήθη τρόπο ζωής των τελευταίων δεκαετιών).
Ο Ταμπούκι δεν υπήρξε ποτέ φειδωλός στις δηλώσεις του. Ο άνθρωπος ήταν το επίκεντρο της φιλοσοφικής και συγγραφικής του σκέψης, γι’ αυτό και φοβόταν το ασταθές οικοδόμημα που κτιζόταν σιγά σιγά στα θεμέλια της Ευρώπης. Ενα οικοδόμημα που παραμέριζε τον άνθρωπο και επέλεγε τους αριθμούς. Τους αριθμούς τους βάζεις στη σειρά, σαν μολυβένια στρατιωτάκια, τους ανθρώπους, όμως, μόνον όταν τους οδηγείς στα κάτεργα. Από τα ωραιότερα χαρακτηριστικά του ανθρώπου παραμένει η ελευθερία των κινήσεών του και η ελευθερία του πνεύματος, έλεγε ο Ταμπούκι (φωτ.), προσθέτοντας πως οι σημερινοί Ευρωπαίοι ηγέτες υστερούν κατά πολύ των μεγάλων ηγετών που οραματίστηκαν την ενωμένη Ευρώπη γιατί όντας οι μοιραίοι της συνιστώσας των αγορών δεν αντελήφθησαν ότι η οικονομία είναι μια ανθρώπινη επιστήμη που δεν ανήκει στην αριθμητική, αλλά στις ανθρώπινες επιστήμες. Και σ’ αυτήν τη διαδρομή οι πολιτικοί συνεπικουρούνται από τους οικονομολόγους.
|
