.: www.democracy-rethymno.gr | Varvara Terzaki :.

Αρχική σελίδα < Θέματα διαλόγου < Πλήρες κείμενο

Επικοινωνία

Εκλογές για το facebook του μέλλοντος

Γιάννης Ανδριτσόπουλος (ΤΑ ΝΕΑ)

Πριν ασκήσετε το εκλογικό σας δικαίωμα στις 17 Ιουνίου, μπορείτε να κάνετε μια πρόβα ψήφου στο facebook. Οχι για να βγάλετε κυβέρνηση, αλλά για να καθορίσετε πού θα πάνε τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών.
Το μεγαλύτερο κοινωνικό δίκτυο του Ιντερνετ, με περισσότερα από 900.000.000 μέλη - μεταξύ αυτών και 3.705.000 από την Ελλάδα -, διοργανώνει ψηφοφορία με σκοπό να καθοριστούν οι κανόνες που θα διέπουν τη λειτουργία του.
Η κίνηση αυτή φαντάζει εξόχως δημοκρατική. Ωστόσο, οργανώσεις για τα ψηφιακά δικαιώματα - οι οποίες υποστηρίζουν ότι «έσυραν» το facebook στην ψηφοφορία - και χιλιάδες μέλη του κοινωνικού δικτύου καταγγέλλουν ότι τόσο οι ισχύοντες όσο και οι προτεινόμενοι κανόνες αναγκάζουν τους χρήστες να εκχωρήσουν τα τελευταία ψήγματα ιδιωτικότητας που τους έχουν απομείνει.
Τι έκανε άραγε τον νεόνυμφο ιδρυτή του facebook Μαρκ Ζάκερμπεργκ να ρισκάρει την εφαρμογή των νέων όρων χρήσης του κοινωνικού του δικτύου, οργανώνοντας αυτή την ψηφοφορία;
Το κίνητρο του εντυπωσιασμού (των χρηστών, των πελατών του και των μίντια) είναι ένας λόγος. Ο φόβος είναι ένας ισχυρότερος. Το facebook έχει δεχθεί πολλές φορές πυρά για ανεύθυνη διαχείριση και πλημμελή προστασία των προσωπικών δεδομένων των μελών του.
Ο 28χρονος ιδιοκτήτης του δεν θα ήθελε σε καμία περίπτωση να κατηγορηθεί ότι θυσιάζει την ιδιωτικότητα των χρηστών στον βωμό του κέρδους, ιδίως τώρα που το facebook μπήκε στο χρηματιστήριο και η μετοχή του βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση.

ΦΩΝΗ ΛΑΟΥ. Το εκλογικό σώμα του facebook έχει δύο βασικές επιλογές: είτε να αφήσει την κατάσταση ως έχει, διατηρώντας τους ισχύοντες όρους χρήσης, είτε να την ανατρέψει, ανάβοντας το πράσινο φως για την εφαρμογή των νέων κανόνων.
Προσοχή, όμως: το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας θα είναι δεσμευτικό μόνο εάν μετάσχει σε αυτήν τουλάχιστον το 30% των ενεργών εγγεγραμμένων χρηστών του κοινωνικού δικτύου. Σε αντίθετη περίπτωση, η γνώμη των ψηφισάντων θα είναι απλά συμβουλευτική. Με άλλα λόγια, προκειμένου να εισακουστεί ο λαός του facebook, θα πρέπει να ψηφίσουν περίπου 270 εκατ. χρήστες.
Δεν είναι η πρώτη φορά που το facebook οργανώνει εκλογές. Η πρώτη αντίστοιχη ψηφοφορία είχε διοργανωθεί τον Απρίλιο του 2009. Σύμφωνα με το facebook, τότε είχαν ψηφίσει 665.654 χρήστες (σε σύνολο περίπου 200.000.000) και οι προτεινόμενοι όροι χρήσης είχαν εγκριθεί με ποσοστό 74,37%.
Ωστόσο, το κοινωνικό δίκτυο δεν ακούει πάντα τη γνώμη των μελών του. Τον Δεκέμβριο του 2010 είχε προκληθεί θύελλα αντιδράσεων μετά την εφαρμογή αλλαγών στη δομή του facebook, οι οποίες καθιστούσαν ακόμη πιο εύκολο για τους χρήστες να βλέπουν τις προσωπικές πληροφορίες των φίλων τους και να δημιουργούν ένα ιστορικό με τις σχέσεις τους.
Ανάλογη κριτική είχε δεχθεί και το φθινόπωρο, όταν εισήγαγε λειτουργίες όπως το Χρονολόγιο, οι οποίες έφερναν στην επιφάνεια παλιές και ξεχασμένες αναρτήσεις χρηστών.
Τον περασμένο Μάρτιο το facebook ανακοίνωσε ότι προχωρά σε αναθεώρηση της Δήλωσης Δικαιωμάτων και Υποχρεώσεων και της Πολιτικής Χρήσης Δεδομένων, οι οποίες ισχύουν από το 2011.
Οι επίμαχοι κανόνες θα προσδιορίζουν πώς ο χρήστης συναινεί στην εκχώρηση μέρους της ιδιωτικότητάς του και στην αξιοποίηση των δεδομένων του, ακόμη και από τρίτους. Αρκετοί χρήστες αντιμετώπισαν με σκεπτικισμό την ψηφοφορία. «Μοιάζει με την Κίνα. Μπορείς να ψηφίσεις το α' ή το β', αλλά το α' και το β' είναι ουσιαστικά το ίδιο», έγραψε ο χρήστης Alex Tomlinson στο Mashable.com. «Ενθαρρύνουμε τους χρήστες να ψηφίσουν κατά της νέας πολιτικής. Εάν αυτή δεν περάσει, το facebook θα αναγκαστεί να την ξαναγράψει και ίσως κάτι βελτιωθεί», υποστήριξε ο χρήστης Laura Beachum.
«Ο μηχανισμός (της ψηφοφορίας) είναι πολύ καλά κρυμμένος μέσα στην πλατφόρμα, διασφαλίζοντας ότι οι περισσότεροι χρήστες δεν θα μάθουν ποτέ γι' αυτήν», κατήγγειλε η οργάνωση Europe versus facebook (Η Ευρώπη εναντίον του facebook), στην οποία πιστώνεται η απόφαση του κοινωνικού δικτύου να προχωρήσει στην ψηφοφορία.

Οι «κάλπες» κλείνουν αύριο
Η Ψηφοφορία για τη Διακυβέρνηση του facebook άρχισε την 1η Ιουνίου και θα ολοκληρωθεί αύριο, Παρασκευή, στις 7 το απόγευμα (ώρα Ελλάδας).
Οι χρήστες μπορούν να ψηφίσουν στo http://www.facebook.com/fbsitegovernance/app_130362963766777.
Το ερώτημα που τίθεται στους χρήστες είναι: «Ποια έγγραφα πρέπει να διέπουν το facebook;». Οι επιλογές είναι δύο: α) «Τα προτεινόμενα έγγραφα» και β) «Τα υφιστάμενα έγγραφα».
Εάν υπερισχύσει η πρώτη, οι ισχύοντες όροι θα αντικατασταθούν από τους νέους.
Εάν υπερψηφιστεί η δεύτερη, οι κανόνες θα παραμείνουν ως έχουν.

Οι γκρίζες ζώνες στα προσωπικά δεδομένα
Συγκρίνοντας τους ισχύοντες όρους χρήσης του facebook με αυτούς που προτείνει τώρα το κοινωνικό δίκτυο (κείμενα χιλιάδων λέξεων που σπανίως διαβάζουν οι χρήστες), αυτό που ξεχωρίζει είναι το λίφτινγκ στη λεγόμενη Πολιτική Χρήσης Δεδομένων.
Οι νέοι κανόνες περιέχουν έναν μακρύ κατάλογο με δραστηριότητες κατά τις οποίες συλλέγονται τα δεδομένα των χρηστών (από τα παιχνίδια που παίζουν μέχρι τα likes που κάνουν).
Οι αλλαγές περιλαμβάνουν αναθεωρήσεις κρίσιμων κεφαλαίων που αφορούν, μεταξύ άλλων, στο είδος των δεδομένων στα οποία έχει πρόσβαση το facebook, στον τρόπο με τον οποίο τα χρησιμοποιεί, στον έλεγχο των ρυθμίσεων απορρήτου και στη χρήση της υπηρεσίας από κινητά τηλέφωνα.
Το facebook υποστηρίζει ότι η «συντριπτική πλειονότητα» των αλλαγών που προτείνονται αφορά στη διατύπωση συγκεκριμένων εννοιών και όχι στον τρόπο με τον οποίο συλλέγονται τα προσωπικά δεδομένα.
Ακόμη κι έτσι, μια απλή ανάγνωση των όρων χρήσης είναι αρκετή για να αντιληφθεί κάποιος ότι όταν μπαίνει στον κόσμο του facebook εκχωρεί - συνειδητά ή μη - ένα μεγάλο μέρος της ιδιωτικότητάς του.
«Λαμβάνουμε δεδομένα σχετικά με εσάς κάθε φορά που αλληλεπιδράτε με το facebook: όταν κοιτάτε το χρονολόγιο κάποιου, στέλνετε ή λαμβάνετε μήνυμα, αναζητάτε φίλο ή σελίδα, κλικάρετε ή βλέπετε μια διαφήμιση, χρησιμοποιείτε μια εφαρμογή του facebook, αγοράζετε μονάδες facebook ή κάνετε άλλες αγορές μέσω facebook», αναφέρεται στην - περίπου 9.000 λέξεων - προτεινόμενη Πολιτική Χρήσης Δεδομένων.
Το κοινωνικό δίκτυο δεν περιορίζεται σε αυτά: «Οταν δημοσιεύετε φωτογραφίες, βίντεο ή αντίστοιχο περιεχόμενο, λαμβάνουμε περισσότερα σχετικά δεδομένα (ή μεταδεδομένα), όπως είναι η ώρα, η ημερομηνία και το σημείο λήψης της φωτογραφίας ή του βίντεο», αναφέρεται στους όρους χρήσης, η ανάγνωση των οποίων αποκαλύπτει ότι τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών γίνονται βορά του facebook:
«Λαμβάνουμε δεδομένα από τον υπολογιστή, το κινητό ή άλλη συσκευή από όπου συνδέεστε στο facebook. Τέτοια δεδομένα είναι η διεύθυνση ΙΡ και άλλες πληροφορίες, όπως ο πάροχος Ιντερνετ, η τοποθεσία, ο τύπος του προγράμματος περιήγησης που χρησιμοποιείτε ή οι σελίδες που επισκέπτεστε».
Σε άλλο σημείο εξηγείται πως «όλως τυχαίως» οι χρήστες του facebook πέφτουν πάνω σε διαφημίσεις που σχετίζονται με τα ενδιαφέροντά τους:
«Κάποιες φορές, οι διαφημιστικοί συνεργάτες μας, οι πελάτες μας και άλλοι μάς δίνουν διάφορα δεδομένα με βάση τα οποία εμφανίζονται διαφημίσεις [...]. Για παράδειγμα, ένας διαφημιστής μπορεί να μας δώσει πληροφορίες για εσάς [...]. Με βάση τις πληροφορίες που λαμβάνουμε, σας δείχνουμε όλο και πιο σχετικές διαφημίσεις. Μεταξύ αυτών των πληροφοριών είναι όλα όσα κοινοποιείτε και κάνετε στο facebook (π.χ. οι σελίδες που σας αρέσουν, λέξεις-κλειδιά από τις ανακοινώσεις σας κ.λπ.), καθώς και όσα συμπεραίνουμε από τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείτε το facebook».

ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ. Η ανορθολογική διαχείριση των προσωπικών δεδομένων των χρηστών του facebook έχει τεθεί αρκετές φορές στο στόχαστρο της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου των ΗΠΑ.
Τον περασμένο Νοέμβριο το facebook κατέληξε σε συμβιβασμό με την Επιτροπή, η οποία το είχε κατηγορήσει για εξαπάτηση των χρηστών του σε ζητήματα προστασίας της ιδιωτικότητας.
Τον Οκτώβριο του 2010 είχε αποκαλυφθεί ότι τα δεδομένα των χρηστών του facebook περιέρχονται εν αγνοία τους σε διαφημιστικές εταιρείες. Ερευνα της αμερικανικής εφημερίδας «The Wall Street Journal» είχε καταδείξει ότι μερικές από τις πιο δημοφιλείς εφαρμογές (FarmVille, Texas HoldEm Poker, FrontierVille κ.ά.) αποτελούν τον δούρειο ίππο για τη μεταφορά πληροφοριών των χρηστών σε βάσεις δεδομένων εταιρειών.
Τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς ο εφευρέτης του Παγκόσμιου Ιστού Τιμ Μπέρνερς - Λι είχε υποστηρίξει ότι οι χρήστες του facebook παγιδεύονται χάνοντας τον έλεγχο των προσωπικών δεδομένων που καταχωρίζουν - δήλωση που επανέλαβε πριν από λίγες εβδομάδες.